@caglaror sizin uygulamalar arası formülünüzü merakla bekliyorum
Türkiyede de aslında benzer durum var, hiç biri yasal değil, yasal olsada İstanbul bu işin merkezi olsa bile çok kazandıracağını sanmam(çok ciddi bir sürücü ve araç olacaktır)
Uberden gerçekten çok ciddi paralar kazanılıyordu, şimdi yasak ama benim gözlemim özellikle araplar taksilere güvenmediklerinden turizm şirketleri aracılığıyla bu işi devam ettiriyorlar, buna ek aşırı derece bir korsan taksi ağı kurulmuş, ciddi bir şöför ve araç bu işin içinde, evet uygulama kullanmıyorlar ama uygulamadan da hızlı araç gönderiyorlar, uygulama olup yasal bir platformda olsa hizmet kalitesi ve hızlılığı düşünemiyorum
Uygulama üzerinden işletilen en bilindik scotty uygulaması var motosikletle yapılıyor, ilk başlarda bir çok motorsiklet sürücüsü bu platformda başladı
Ama polis ilk önce sadece ceza yazıyordu, scotty cezayı üstlenip, daha sonra mahkeme yoluyla cezayı iptal ettiriyorlardı(anlamadığım bir şekilde yasada boşluk var)
Şimdi ise polis motorsiklete belli bir süre direk el koyuyor, bu ilk başta bir çok motorsiklet sürücüsünün sistemden çıkmasına sebep oldu, ama şimdi bir çok kişi ne olursa olsun bu sistemde sürüş yapmak istiyor, sizin Lyft te bahsettiğiniz bütün herşey neredeyse scotty de var
Eğer motorsikletin cc si küçük ve sağlamsa bu iş yapılıyor, genellikle Honda pcx, yamaha nmax tercih ediliyor,bazı modeller kabul edilmiyor
Scotty uygulamasının yemek ve paket uygulamasıda var, aynı sizdeki doordash, Amazon ürün dağıtımı, uber eats gibi(paket ve yemekte bisikletle bile çalışabilirsiniz)
Birde şimdi ispanya merkezli glovo piyasaya girdi(bu şirkette doordash gibi ama market işi yapıyor genellikle, müşteri uygulama üzerindeki marketlerden alışveriş yapıyor, uygun uygulamaya kayıtlı, sistemi açık tutan, motorsiklet sürücüsü kendi motoruyla markete gidiyor ürünü ya parasıyla alıyor yada glovo marketlere anlaşmalı para vermeden alıp müşteriye teslim ediyor
Bu iki sitemde maalesef Türkiye'deki yüksek yakıt fiyatlarından dolayı sadece motorsikletlerle yapılıyor(yoksa o soğuk ve yağmurlu havada kim motorsiklet üzerinde saatlerce beklemek istesin ki)
Bunlar en bilindikleri ama birçok yeni şirket bu işe giriyor, kaçı ayakta kalır bilmiyorum
Birde bu işi kendi küçük market ağlarıyla yapanlar var, aslında pasta dilimi o kadar büyük ki,
İlk piyasaya giren getir oldu,şimdi buna yemek sepeti uygulamasının kurucusunun sahibi olduğu banabi ve vale uygulaması katıldı
Getir bildiğimiz süper market düşünün ama,
bir uygulama vasıtasıyla tüm ürünleri ortalama 5 dakikada elinize ulaştırıyor
İlk önce sisteme doblo tarzı araçlarla başladılar,(mobil uygulamaları çok sağlam)
Ama iş patlayınca, Türk aklı devreye girip direk küçük depolar açtılar her ilçeye, bu depoların çalışanlarını kendi sigortalı moto kuryelerini ve depo uçlarını koymak yerine
(sorumluluktan kurtulmak ve daha çok kar payı için)
Bu küçük depoları önceden kendi bünyesinde çalışan kurye ve elemanlarına yüksek paralarla borçlandırarak işletmesini verdiler,küçük depoların içindeki bütün malzemeler getirin ama işletme sorumluluğu, işçi sigortaları herşey başlarına tayin ettikleri taşeronlarda, getirle sadece sözleşme bağı var
Buda istedikleri zaman depoların işletmesini verdikleri kişiden almak için kullandıkları bir araç
Kağıt üstünde hiç bir kurye getirde çalışmıyor ama onun işini yapıyor
Türkiyede devlet yapısının içerisine iyice yerleşmiş her işi taşeron şirketler aracılığıyla yapma alışkanlığı,maalesef özel şirketlere de sirayet etmiş durumda
Aslında bu iş tamamen doordash tarzında yapılabilir ve ortadaki büyük pasta diliminden, bu işi asıl yapan motor kuryelerde istifade edebilirdi
Ama maalesef Türkiye 'de var olana paranın eşit dağılımı konusunda ki çok büyük adeletsizlik neredeyse en küçük kurumun bile gelişmek ve tasarruf için ilk düşündüğü şey oldu(bu tasarruf ve gelişim araçlarının en büyük payı işçi özlük hakkı ve aldıkları maaş olarak düşünülüyor)
Yani demek istediğim bu güzel yurtdışından uyarlanarak getirilen sistemler, Türk aklıyla evrimleştirilip paranın daha adaletli dağıtımı ilkesine riayet edilmeden değiştirilip uygulanıyor
Yada hiç girmesine izin verilmeyerek, mevcutta ki tekelleşme korunuyor
Bazı arkadaşlarımızın yorumlarını okudum bu Lyft /Uber gibi işler hakkında Türkiye'den yorum yazanlar tarafından çok basit görüldüğü ifade edilmiş
Bu yazıyı yazmamın sebebi bu işlerin aynısı bir şekilde Türkiye'de var, ve bu işi yapanlar maalesef Türkiye'de çok saygın bir durumda değil, kimsede saygı duymuyor, yani buradan bakınca evet arkadaşlarımız uber ve Lyft işlerini bu şekilde görmesini yadsımamanız lazım
Ben mevcutta Türkiye'de motorsikletle delivery işi yapıyorum, işimi önemseyerek yapıyorum, bu işin en zor şekli bence motorsikletle yapılandır , çünkü hem trafikteki riski, hem zorlu şartları(soğuk, yağmur, kar, sıcak) en çok bu şekilde zorlar
Ama bu bize bir saygınlık sağlıyor mu hayır, devamlı müşteriler tarafından küçük görülme, azarlama,saygısızca davranışlar(siparişi almak için karşınıza iç çamaşırıyla çıkma cesareti buluyorlar mesela), siz bu duruma karşı hiçbir şey yapamazsınız, çünkü müşterinin her sistem ve uygulamada yorum silahı vardır
Sizin alışkan olduğunuz ve sizi bu işi yapmada motive eden iyi karşılama ve bahşiş olayı neredeyse Türkiye'de hiç yok
Geçen gittiğim bir müşteri bana "hoşgeldiniz" dedi
Anlayamadım o kadar alışık değilim ki
İlk önce yabancı sanırım diye düşündüm, konuştuğunu anlamadım dedim, 3. söylemesinde "hoşgeldiniz" dediğini anladım o kadar yani
Bahşiş konusunda, yaklaşık 300 bin - 400 bin kişinin yaşadığı bir ilçede yaşıyorum bu ilçenin neredeyse yarısının 200 binin yaşadığı bir yerleşim yerine hizmet ediyorum
Bahşiş verenler o kadar az ki ezbere sayabilirim daire ve numaralarını, bahşiş miktarı o kadar az ve komik ki anlatamam, 400 liralık bir siparişe 1 TL bahşiş alabilirsiniz
Kafanızı bu uzun yazıyla şişirdiğim için özür dilerim
Ama Türkiye'de yaşayanlar olarak, bizim söylemlerimizi değerlendirirken yada yargılarken Türkiye gerçeklerini göz ardı etmemenizi rica ediyorum
Biz işçiye hak ve saygı konusunda, bazı konularda insanların yaptığı işleri küçümseme konusunda tijuna dayız, sizler california, Newyork, boston, florida veya Houston dasınız, ve eğer orada büyüp doğmadıysanız dün buralardaydınız, havalimanında sarı dosyaları teslim ettikten sonra, matrix filmindeki gibi kırmızı ve mavi hap sahnesi yoksa, insanların birden bu kadar değişmemesi lazım diye düşünüyorum