Amerika'da yaşamaya başlamanın ana başlıklarından biri de ehliyet meselesini halletme. Hat alındı, SSN'ler geldi. Belki de ev tutuldu. Bu başlıkların arasında en önemlilerden biri de ehliyet alma. Yolumuz nihayet, daha önce filmlerde, çizgi dizilerde duyduğumuz DMV isimli devlet dairesine düştü. DMV'ler her eyalatte benzer yönetmeliklere sahip olsa da aralarından ufak farklılıklar olabilir. Ben California'da yaşadığım deneyimden bahsedeyim. Ehliyet alma iki unsurlu bir süreç. Yazılı ve direksiyon sınavı. Yazılı sınava sorunsuz girebilmek için, SSN, Pasaport ve oturumunuzu, dolayısı ile adresinizi kanıtlayan iki yazılı belgeye ihtiyazınız var. (proof) Kira sözleşmesi ve adresinize gelen su elektrik faturası veya banka ekstresi gibi belge yeterli. Dmv'ler yoğun daireler. Sadece ehliyet işlemleri dışında, state kimliği alma, araba register etme, plaka alma vs gibi işlemler de buralarda gerçekleştirildiği için sürekli bir yoğunluktan bahsedebiliriz. Bu nedenle insanlar, şehir merkezine uzak ama öte yandan, nispeten kalabalık olmayan DMV'lere gitmeyi tercih etme eğiliminde. Randevuz sistem var ama genellikle yakın tarihlerde yer bulmak zor olabiliyor. Bu nedenle çoğu kez sabah erken saatlerde randevusuz sıraya girip sıranın kendisine gelmeyisini bekleyen insanlar nedeni ile sürekli kalabalık görünüyor DMV'ler. Bazen de yoğun olan DMV'lerde, öğleden sonra üç gibi sıra alınabiliyor. Denemekte yarar var. Ben saat dörtten sonra yazılı sınava girebilmiştim. O gün öyle denk geldi sanırım. Yazılı sınavı California'da tarih itibari ile isterseniz Türkçe alabiliyorsunuz. Çevirisi çok iyi olmamakla birlikte kafa karıştırıcı da gelebilir. Bu nedenle DMV'nin çalışma kitapçığını web sitesinden indirip göz gezdirmek faydalı olabilir. Belgelerinizi teslim ettikten sonra, size atanan sıra numarası aktif oluyor ve bankoya gidiyorsunuz. Ucreti veriyorsunuz (yanılmıyorsam $30) parmak iziniz alınıyor ve hemen oracıkta göz muayenesini oluyorsunuz. Bankonun hemen arkasında, Karışık gruplardan karışık harfler, büyükten küçüğe doğrı sıralanıyor. Görevli soruyor, siz cevaplıyorsunuz. Göz muayenesi bu kadar. Daha sonra, sinavı alacağınız bölgeye ilerliyorsunuz, öncesinde state id de istediyseniz, sınavı geçseniz de geçmeseniz de id'ye basılmak üzere meşhur mavi zemin önünde fotoğrafınız çekiliyor ve hazırsınız. İsterseniz bilgisayardan, isterseniz kağıttan sınavı almayı tercih edebiliyorsunuz. Bilgisayardan alırsanız yanlış cevap verdiğinizde, sonraki soruya geçmeden önce, yanlış seçeneği işaretlediğinizi öğreniyorsunuz. Sınav konularına önceden çalışırsanız çok fazla zorlanmazsınız. Sınavda temel trafik bilgileriniz ve trafik işaretleri bilgileriniz test ediliyor. 36 soru temel trafik bilgilerinden, 12 soru trafik işaretlerinden soru geliyor.(Zaman içinde değişir belki bu nedenle, tarih itibari ile diyelim) İlk defa sınava girenler için altı veya daha az yanlış yapma hakkınız, sonraki sınavlar için üç veya daha az yanlış yapma hakkınız var. Test bittikten sonra hemen oracıkta sonucu öğreniyorsunuz ve permit belgenizi alıyorsunuz. Bu belge ile yanınızda sadece California ehliyetli ve yirmibir yaşından büyük biri ile trafiğe çıkabiliyorsunuz. Belge bir yıl geçerli. Bu belgede yer alan lisans numarasını direksiyon sınavı için randevu alırken kullanacaksınız. Randevusuz direksiyon sınavına giremiyorsunuz. Artık permitiniz, dolayısı ile vaktiniz var diyelim. Direksiyon sınavına odaklanmanın zamanı geldi. Sınava, sadece kendi adınıza sigortası bulunan bir araçla girebilirsiniz. Araba sizin adınıza tescilli olmasa bile mutlak suretle sigorta sizin adınıza olmalı. Ayrıca arabanın ön camı çatlak olmamalı, sinyalleri, farları, silecekleri, ön ve arka buz açıcıları, kornası çalışıyor olmalı. Bu şartları sağlayamayan arabalarla sınava giremeyebilirsiniz. California'da internetten direksiyon sınavı randevusunu yakın tarihlerde bulmak hayli zor. Bu nedenle, sürekli gidebileceğiniz bütün DVM'leri gün gün kontrol etmeniz, yakın tarihe randevu alma şansınızı yükseltebilir. Zaman zaman randevusunu iptal edenler olabiliyor. Şanslı gününüzdeyseniz, iki gün sonrasına direksiyon testi randevusu alabilirsiniz. Direksiyon sınavına girmeden önce trafikte biraz pratik yapmanız ilk seferde ehliyet almanız için çok faydalı olacaktır. Stop sign'lar, ışıklar, sağa dönüşler, hız limitleri, bisiklet yolu, güvenlik şeridi, şerit değiştirme gibi konulara fazlasıyla önem vermeniz gerekiyor. Yapacağınız her yanlış, yanınızdaki gözetmen tarafından geçip geçmediğinizi belirleyecek olan sınav kağıdına not alınır. Başlamadan önce, arabanızın fren lambaları, sağ sol sinyaller, farlar, silecekler, ön arka buz çözücüler, dörtlüler, korna, kontrol edilir. Sınava başlamadan önce İngilizce bilmiyorsanız veya az biliyorsanız gözetmene söylemeniz faydalı olabilir. Yine başlamadan kolunuzla sağa sola dönme ve durma işaretlerinizi vermeniz istenir. Trafik güvenliğini tehlikeye sokmak, tehlikeli manevralar yapmak gibi kritik hatalar diskalifiye olmanıza neden olup yenden sınava girmenizi gerektirir. Dikkatli olmanızda fayda var. Gözetmen genelde sadece not alır ve sağa sola sür (turn left, turn right), şerit değiştir, (change lane) düz git (go straight), kaldırıma yanaşıp geri viteste sür (pull over) gibi komutlar verir. İlk defa burada trafiğe çıkıyorsanız, Işıkların konumundan, sağa dönüşlere kadar birçok konuda alışkın olmadığınız bir trafik düzeni ile karşılaşabilirsiniz. Mümkün olabildiğince pratik yapmak size çok şey kazandırır. Sınav bitince, gözetmen kağıda not aldığı puanları hesaplayıp geçip geçmediğinizi söyler. Geçerseniz, belgenizi yine DMV ye teslim edersiniz ve bu sefer, geçici ehliyetinizi verirler. Gerçek ehliyetiniz de yedi, ondört iş günü içine posta kutusuna gelir. Bu postu okuyan veya sınava burada girecek arkadaşlara başarılar dilerim. Sihirli kelime olan you passed ifadesini duymanız dileği ile bol şanslar.