Alaska, ABD'nin yüzölçümü en büyük, nüfus yoğunluğu en az olan eyâletidir. Rusya İmparatorluğu'ndan 30 Mart 1867'de 7,2 milyon dolar karşılığında satın alınarak ABD'ye katılmıştır. Oldukça soğuk bir iklime sahiptir.
Alaska'da yaşayan Na-Dene dilli Kızılderililerinin, günümüzden 15-40 bin yıl önce Bering Kara Köprüsü'nü geçerek Amerika kıtasına yerleşen ilk göçmenlerin soyundan geldiği sanılır. Na-Dene dilleri ile Sibirya'daki Yenisey dilleri arasındaki akrabalık ilişkileri 2008 yılında Edward Vajda başta olmak üzere dilbilimcilerce ortaya konmuştur. Bu, iki kıta arasında akrabalığın ilk kez dil verileriyle ortaya konmasıdır. Eskimolar ve Aleutlar ise bir olasılıkla Alaska'ya 3-8 bin yıl önce gelen, daha yerleşik Kuzey Kutbu halklarının torunlarıdır.
Alaska'daki ilk Avrupalılar, Kodiak Adası'nda bulunan Three Saints (Üç Azizler) Koyu'na 1784'te yerleşen Rus kürk tacirleriydi. Rusların etkisini bugün bile Kodiak'ın yerli halkı olan Supiklerde görmek mümkündür. Bölge, 1799'dan 1867'ye değin bir Rus-Amerikan Kumpanyası tarafından yönetildi. ABD dışişleri bakanı William H. Seward, bölgenin ABD'ye satılmasını onaylayan belgeyi 1867'de imzaladı. Önemli altın kaynaklarının keşfi 1880'lerde ve 1890'larda çok sayıda Amerikalının Alaska'ya yerleşmesine neden oldu ve ABD Kongresi 1912'de Alaska Toprakları'nı kurdu. II. Dünya Savaşı sırasında Japonların bölgedeki etkinliği Alaska'da savunma tesisleri kurulmasını zorunlu kıldı. Alaska 3 Ocak 1959'da 49. eyâlet olarak ABD'ye katıldı. 1968'de Kuzey Kutbu kıyı ovasında petrol ve doğal gaz yatakları bulunmasıyla daha da gelişti.
Alaska dört coğrafî bölgeye ayrılabilir. Bunlar:
Güneyde Büyük Okyanus dağ sistemi bölgesi,
Ortadaki ovalar ve yaylalar bölgesi,
Kuzeyde Brooks dağları bölgesi (Kayalık dağların kuzey uzantısı) ve
Kuzey uçta kıyı ovası.
İklim
Kuzeyinde Tundra, güneyinde ise Kuzey iklimine (tayga) sahiptir. İç kesimlerinde karasal iklim de yer yer görülür. Çam bitki örtüsüyle kaplıdır; fakat geniş yapraklı ağaçlarla karışık ormanlar da bulunur. Çok soğuk ve katı bir havası vardır. Alaska Yarımadası ile Aleutian ve Hoonah pribilof adalarını da kapsayan Western region sisli ve rüzgarlıdır; baliana buzlanması; ancak deniz ve doğal kuş yaşamı acısından büyük bir zenginliğe sahiptir. Kanada Yukon sınırından Bering Denizi'ne kadar uzanan Brooks Range'in güneyindeki İnterior'in iklimi daha kurudur; yazları sıcak, kışları soğuk. Yukarıda Kotzebue'den batıda Barrow çevresindeki Seward Yarımadası'nda Prudhoe Körfezi'ndeki Kuzey Slope'a kadar uzanan Kuzey Kutbu ise donmuş topraklarıyla insanın içini titreten bir kutup manzarasına sahiptir.
Yerli Talepleri
Ana madde: Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası
Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası (kısaltması ANCSA, İngilizce Alaska Native Claims Settlement Act), Alaska'da yerlilerin toprak taleplerini çözmek üzere ABD Kongresinde 18 Aralık 1971 tarihinde başkan Richard Nixon tarafından imzalanarak yürülüğe giren ve ABD tarihinin en büyük toprak talebini karşılayan yasadır. Yasayla, Alaska Yerlilerinin uzun yıllardır devam eden toprak sorunlarına çözüme ulaştırarak bölgedeki ekonomik kalkınmayı teşvik etmek amaçlanmıştır. 12 yerli bölgesel şirket ve 200 yerli köy şirketi kurularak yerlilerin talepleri toptan karşılanmıştır. 13. şirket, yerleşik olmayan yerliler için oluşturulmuştur.
Yerli diller
Alaska'da konuşulan yerli diller iki dil ailesinde toplanır. Bu dillerdeki Rusça alıntılar geçmişteki Rus yönetiminden kalmadır.
Eskimo-Aleut dillerine giren diller arasında Unanganca (Aleutça) ile Eskimo dillerinin Yupik kolundan Sibirya Yupikçesi (Yupik), Alaska Yupikçesi (Yup’ik), Çupikçe (Cup’ik), Nunivak Çupikçesi (Cup’ig), Supikçe (Alutiiq) ve İnuit kolundan İnyupikçe (Iñupiaq) yer alır.
Na-Dene dilleri Alaska'daki tek Kızılderili grubudur ve ikisi ölü 14 dil bulunur: Tlingitçe (Lingít), Eyakça (2008'de yok oldu), Ahtnaca (Atnahwt’aene), Değinakça (Deg Xinag), Denağinaca (Dena’ina), Guçince (Gwich’in), Hanca (Hän), Holikaçukça (Doogh Hit'an), Koyukonca (Denaakkʼe), Aşağı Tananaca (Menhti Kenaga), Tanakrosça (Neeʼaanděg), Tsetsautça (yokoldu), Kuskokvimce (Dinakʼi), Yukarı Tananaca (Neeʼaaneegn). Alaska Kızılderililerinin çoğu Atabask grubundan Alaska Atabasklarıdır.
Daha önce Na-Dene içinde sınıflandırılan Haydaca günümüzde tek başına izole dil olarak yer almaktadır.
Alaska'daki yerli dilleri, Alaska Yerli Dil Merkezi tarafından araştırılmakta ve korunup kollanmaktadır.
Bitki örtüsü ve hayvan topluluğu
Alaska'nın aşağı yukarı yarısı küçük bitkilerden (dikenler, kara yosunları, çiçekli bitkiler ve çimenler) ve yüksek çalılardan oluşan tundra bitki örtüsüyle kaplıdır. Tundra Batı Alaska ile Alaska'nın kutup bölgesi kesimini bütünüyle kaplar. Eyâletin aşağı yukarı üçte biri ormanlarla kaplıdır. Güney, doğu ve orta - güney kesimlerde daha çok katran ağacı ve ladin karışımı büyük ormanlar, orta kesimlerde ladinler, kayın, akçakavak, ve karaçamlardan oluşan geniş ormanlar ağır basar.
Alaska'da birçok yaban hayvanı yaşar. Bunlar arasında, çeşitli ayı türleri özelliklede kahverengi Alaska ayısı ya da Kodiak ayısı (Alaska boz ayısı), , rengeyiği, ayıbalığı, misk sığırı, dağ keçisi vb. sayılabilir.
Çok sayıda ırmak alabalığı, sombalığı vb. balıklar bakımından zengin olduğu gibi, kıyılarda kalkan, Alaska karabalığı (Dallia pectoralis), morina, ringa, karides, midye ve kral yengeci bulunur. Ayrıca, Alaska'nın köpeği meşhurdur.
Bayrağı :
Kaynak: Wikipedia