Evet herkes Avrupa,Amerika,Kanada,Avustralya,Yeni Zelanda gibi gelişmiş ülkelerin hayallerini kuruyor ve
o haklı olarak o ülkelerde yaşamak hem kendilerine hemde çocuklarına iyi bir gelecek sağlamak istiyorlar.
Siz yine o hayallerini kurduğunuz ülkelere gitmek için gerekli adımları atmaya devam edin.
Ben şimdi size başka bir pencereden Körfez ülkelerinden bahsetmeye çalışacağım. Özelliklede yaklaşık 13 yıldır yaşamakta olduğum Suudi Arabistan dan bahsedeceğim. Çalışma koşulları,yaşam koşulları ve standartları,zorluklar,kolaylıklar vesaire vesaire. Gelen sorulara göre aklıma gelmeyen kısımlarıda paylaşabiliriz.
Haydin başlayalım.
Suudi Arabistan yaklaşık 30 milyon nüfusa sahip olan bu ülkede 7-8 milyonu geçkin yabancı nüfus yaşamakta. Ülkede en çok yabancı nüfusu Pakistan,Hindistan,Filipinliler,Endonezyalılar,Bangkadeşliler oluşturmakta. Türk nüfusu yaklaşık 200 bin civarında olduğu söylenmekte. Çoğunluk Türk nüfusu yani rahat %90 bizim Hatay ve civarından. Nedenide Arapça bildikleri için buralara çok rahat gelmişler zamanında ve halen geliyorlar. Genellikler Restoran,Berber,Sanayi gibi yerlerde çalışmakta bu bahsettiğim %90 Türk nüfusu. Geriye kalan %10 belki daha az kısmı diğer şehirlerden. Ve bunlarda genellikle Mühendis,doktor,teknisyen gibi işler yürütmekte.
Yani ülkede resmi dil Arapça ama gizli olan resmi dil İngilizce. A dan Z ye hemen hemen herkes ingilizceyi biliyor. Birçok yerde işlemler ingilizce olarak yapılmakta. Örneğin bir bankayı ya da hastaneyi aradığınızda "For English press 2" görebileceğiniz bir yer.
Dolayısıyla bu ülkede Arapça bilmek zorunlu değil. İngilizceniz varsa "more than enough" diyelim. Dolayısıyla herkese buradan İngilizcelerin geliştirmelerini şiddetle tavsiye edelim. Yani beğenmediğiniz Arabistan da bile çatır çatır ingilizce konuşuluyor.
Gelelim yaşam tarzına;
Arabistan Şeriatın olduğu bir ülke dolayısıyla bir takım katı kurallar mevcut. Örneğin kadınlar kesinlikle üzerine Abaye dediğimiz Kara çarşafı giymek zorunda. Yabancıların başlarını örtmesi gibi bir zorunlulupu yok ya da varda bizim şapka inkilabı gibi pek uygulanmıyor. Ama ne olur ne olmaz yanınızda başörtünüz olsun çünkü her an karşınıza bir Din Polisi (Mutavva) çıkabilir ve başınız örtmeniz konusunda sizi uyarabilir. Eğer bayanın kocası yanındaysa pek sorun olmaz ama yalnız görünce artislik yaptıkları oluyor bu din polislerinin. Bir de namaz vakitlerinde bu ülkede hemen hemen her yer otomatikman kapanır. Kepenkler indirilir,perdeler indirilir ve o süreçte yaklaşık 1 saat kapalıdır bakkal,dükkan vesaire. Yani arabana benzin alacaksın öğlen namazı vakti, alamazsın...Bekleyeceksin namaz vaktinin bitmesini. Marketden bir ekmek alacaksın, cıııkk olmaz, bekleyeceksin.... Ha ben beklemekten sıkılırım diyorsan gidecen namazını sende kılacan o zaman vakit geçer. Ya da yanında bir kitap bulunduracaksın o süreçte kitabını okuyacaksın. Bugünlerde artık herkesin elinde akıllı telefon olduğu için artık onunlada idare edebilirsin. Vay efendim bir tane bir sakız alıp çıkacam falan filan, geç bu işleri olmaz, "Baden Salah" ya da ingilizce olarak "after salah" ya da "after pray" sözcüklerini duyabilirsin. Şimdi bu namaz olayı başlangıçta iyi niyetle başlamış ama sonradan gördüğüm kadarıyla çalışanlar bunu bir tatil olarak görmüşler ve suistimal etmişler bana göre ve yavaş yavaş bu süre uzamış. Yani diyceksin ki ya arkadaş Sabah namazı 4 rekat Yatsı 13 rekat yatsıda yandık dersen. O iş öyle değil hepsinde hemen hemen aynı sürelerde yani yaklaşık 1 saat kapalıdır her yer. Türkiyede ezana okunur mesela hemen 5 dakika sonra namaza geçilir. Ama burada ezan okunduktan yaklaşık 20-30 dakika sonra namaz kılmaya başlıyorlar. Birde bu arkadaşlar namazın sünnetlerine pek önem vermiyorlar daha ziyade farzlar önemli onlar için. Dolayısıyla sabah 2,öğlen 4,ikindi 4 ,akşam 3,yatsı 4 rekat farzları icra ediyorlar. Ülen din derside verdik bak burada
Birde cadde sokakda bir banka oturduysan din polisleri uyarıyorlar oturma diye. Yani adam diyelim adam müslüman değil diyelim ki Hristiyan bunada mı namaz kıldıracan derseniz ? Ordaki mantık şu ya kardeşim kılmıyon bu namazı o zaman benim halkıma kötü örnek olma kalk git dolaş yürü, arabana atla gez, bir iş yapıyormuş gibi gözük. O nedenle uyarır Mutavvlalar. Bu Mutavvaların yanlarında polisle gezerler. İsterlerse sizi nezarete attırma yetkileri var onuda burada belirtelim. Yani muhalif olmayacaksın.
Gerçi Mutavvalarında bir bölgesi var artık burada da . Yani İstanbulda Eyüp gibi düşün adım başı başında Mutavva gezer. Levent de Beşiktaşda dolaş Mutavva göremezsin. Yani burada da öyle biraz bölgeler. Neyse bı kısmı çok mu uzattık....
Fakat yavaş yavaş esneklikler başladı ülkede son 2-3 yıldır. Mesela artık kadınlar yaklaşık 1 yıldır araba kullanabiliyorlar. Artık bir restoran gittiğinizde arka fondan müzikler dinleyebiliyorsunuz. Öyle demeyin o kadar hoş oluyor ki bir restoran gittin yemeğini müzik eşliğinde yiyiyorsun. Sinemalar patır kütür açılmaya başladı. Biraz pahalı ama neyse sorun değil. Konser etkinlikleri başladı. Hemde öyle böyle değil çok ünlü isimler gelmeye başladı. Mall(Avm) lerde küçük gösteriler olmaya başladı. En son gittiğim bir mall de Kızılderili müziği ve dansı yapan bir gurup vardı. Yani açılım ve değişim yavaş yavaş başladı bu ülkede.
Tabiii çok kötü bir şey yaptığınız da başınızın kesileceğini de unutmayınız. Burada idam halen var. Ve her hafta sonu Cuma günleri bazı merkezi büyğk camilerin meydanında halkın huzurunda Kafalar kesilmekte. Şimdii aaa uuu demeyin efendim gitmek istediğiniz Amerikada da idam halen mevcut. Neyse bunuda burda belirtmiş olalım. Dediğim gibi kötü insanlar için geçerli bir kanun.
Hayatımda ilk defa 2006 yılında Amerikaya gitmiştim. 2007 yılında da Suudi Arabistan geldim. Ve ister inanın ister inanmayın. Ülke hakkında söylediğim ilk yorum burası aynı Amerika. Şu yollara bak kocaman 4 şerit. Birde 5. şerit var servis yolu. Şu arabalara bakar mısın kocaman GMC ler Tahoo lar, Mustangler vesaire koca koca arabalar ve koca koca motorları var. Ve Mc Donalds gibi restoranlar, kocaman kale gibi yapmışlar burada. Ve herbirinde Arabanla yanaşıp siparişini alabiliyorsun. Ya da içeri girip yemeğini orada yiyebilirsin. Yani yaşadığım Riyad başkentde yaklaşık en az diyorum 20-30 tane Mc Donalds var sadece. Burger Kingler,Pizza Hutlar,Dominos,KFC,Subway, Hardess, Chilis, Apple Bea, Steak House, Piatto, Brazilian Restorant. Yani daha neler neler bütün dünya markaları burada. Türkiyeden Anatolia Restorant,Köşebaşı,Güllüoğlu,Petek,Sütiş,Mado....
Birde restoranlar iki bölüm bir Single giriş burası bekar erkekler için. Birde family giriş burası aileler ve bekar bayanlar için.
Family kısmına girdiğiniz dede bir çok restoranda orası da iki bölüm bir açık alan bir kapalı alan. Açık alan ortada 5-6 masa var diyelim. Açık bir alan işte. Bir de kapalı alan var işte orası ilginç. Bildiğin kompartıman treni gibi yapmışlar bölümleri. Ve kapı kısmında perde var. Bazen fene olmuyor desem yeridir. Yalnız başına takılıyorsun orada
Bu arada Arabalar çok ucuz sudan ucuz desem yeridir. Gerçi şimdi dolar uçuyor Türkiyede o yüzden fiyatlar gözünüzde fazla gözükebilir. Mesela 2017 de sıfır bir Chevrolet Tahoo almıştım. Net fiyatı 145 bin Saudi Riyal. Yani yaklaşık 38 bin dolar. Yani dolar kurunu 6 liradan alsak yaklaşık 228 bin Türk lirası. Kocaman 8 silindiri 300 küsür beygirli araç 228 bin Türk lirası. Yani hayal ettiğiniz bir aracı burada çok rahat alabilirsiniz. Mesela ben de birde 2003 model 911 Carrera 4s Porsche var. Ya şimdi konuşmalarım ukelalık gibi gelebilir ama arkadaş ucuz yani. Şimdi ben bu arabayı satmak istesem taş çatlasa 30bin riyal eder. Yani 8 bin dolar. Yani 48 bin lira ya Porsche alabilirsiz bu ülkede. 2012 de bir arkadaşım 2005 model bir Bora arabasını bana 8 bin riyale(2100$) satmak istemişti dedim ki 5 bin riyal(1300$) veririm. Olmaz dedi bana gıcık olmuştu satmadı sonra arabasında küçük bir arıza oldu gitti sitenin güvenlik görevlisine hediye etti Yani arabalar son derece ucuz burada.
Yani bu ülkede öyle Volkswagen, Opel filan göremezsin çok nadirdir. O yüzden de elden çıkarmak biraz zor olur,parça bulmak zor olur, bulsanda pahalı olur. O yüzden de biraz daha ucuz olur.
Bu arada 2 yıl öncesine kadar ülkede hiç vergi yoktu. Yani diyelin ki 10bin Sar maaş alıyorsun. O paranın tamamı senindi. Yok brüt şu kadar net şu kadar diye bir durum yok. Efendim coca cola oldum %18 vergi. Bilgisayar aldım %18 vergi. Yoktu öyle bir şey yaklaşık 2 yıl öncesinde. Ama artık Mr. Trump sayesinde bu ülkede vergi ile tanıştı. Malum Mr. Trump haraç kesmekte bu ülkeden. Yani kesilen haraçlara petrolde yetmiyor ki anlaşılan vergiyle tanıştı insanlar burada. Artık koskoca bir %5 vergimiz var. Ha yine maaşından brüt net ayrımı yok neyse onu olıyorsun. Ama satın aldığın her üründe artık %5 vergi var. Bunuda burada belirtelim.
Petrol fiyatlarına gelince Dolari 6 liradan sayarsak
95 Oktan 2,10SAR(0,56$)(7,16TL)
91 Oktan 1,44SAR(0,38$)(2,3TL)
Disel 0,47SAR(0,12$)(0,72TL)
Önceki Kral döneminde bu fiyatların yarısından bile azdı. Şimdi biraz pahalı ve cep yakiyor artık.
Elektrik parasıda aylık 200SAR gibi geliyor (53$). 2 sene öncesinde 30-40 Riyali geçmezdi. Ve bu arada yaklaşık 4 klimanın sürekli çalıştığını düşünün.
Yani 2 yıl öncesine göre giderler artmaya başladı.
Ha birde expatlar için yani biz yabancılar için bir nevi vergiye benzer birşey getirdiler. Ali Baba Vergisi.
Dedilerki yani diyelim ki ailen burada. Eşin ve 2 çocuğun onlara çalışan olarak sen sponsor oluyorsun. O zaman dediler ki kelle başına ben senden aylık 100SAR(26$) alacağım. Yani her bir kelle için yıllık 1200SAR(320$) alacağım dedim Krallık. Yani eşin ve birde 2 çocuğun varsa sen hariç. Aylık 300SAR(80$), yıllık da 3600SAR(960$) alacağım dedi. ve her yıl bu senden kelle başına aldığım rakam 100 SAR olarak artacak. Ve 5. yıldan sonra kelle başı hep 500SAR aylık alacağım diye karara bağladı kırallık
Yani;
1.yıl 1 kelle için 100 SAR, 3 kelle için aylik 300 SAR, Yıllık 3600SAR(960$)
2.yıl 1 kelle için 200 SAR, 3 kelle için aylik 600 SAR, Yıllık 7200SAR(1920$)
3.yıl 1 kelle için 300 SAR, 3 kelle için aylik 900 SAR, Yıllık 10800SAR(2880$)
4.yıl 1 kelle için 400 SAR, 3 kelle için aylik 1200 SAR, Yıllık 14400SAR(3840$)
5.yıl 1 kelle için 500 SAR, 3 kelle için aylik 1500 SAR, Yıllık 18000SAR(4800$)
Yani 2 çocuklu bir aile için 5. yıldan sonra her yıl yaklaşık devlete 4800$ ödeme yapman gerekecek. Ve çocuk sayın arttıkca bu rakamda otomatikman artacak. Şimdi bunu niye burada belirttim eğer buralarda bir firma ile anlaşırsanız iş görüşmesi vesaire bunu kesinlikle kontratınızda firma tarafından ödenmesini talep edin. Sonra niye böyle oldu ya diye ağlamayın. Buraya gelen 2-3 arkadaş benimle görüştüler ve kontratlarına bunu ekletmelerini söyledim ve şimdi her konuşmamızda saolasın abi diyorlar. Neyse burada da paylaşmı olalım eğerki aranızdan birinin böyle bir görüşmesi olursa mutlaka ama mutlaka bunu anlaşma yapacağınız şirkete kitlemeye çalışın.
Ha neden adamlar böyle bir şey yaptı derseniz. Saudization konusuna değinmemiz gerekecek. Yani yapma nedenleri bu paraya ihtiyaç duymalarından daha ziyade Saudization yani Suudlaştırma politikasından dolayı. Ülkede bulunan bir çok insanı maddi caydırma politikarıyla ülkeyi terketmelerini sağlamaya çalışıyorlar. Yani kardeşim ben senin nitelikli iş gücüne ihtiyaç duyuyorum ama banane senin karından çoluğundan çocuğundan. Ha onlarda burada kalacak diyorsan ödeyeceksin bana diyor. Zaten bir çok insanın bu rakamları verecek mali gücü olmadığı için bir çok aile şimdiden parçalanmaya başladı ülkeden geri dönüşler başladı. Burdaki Suudlaştırmanın bir diğer nedeni de kendi Suud vatandaşlarına iş imkanları açmak.
Mesela son 3-4 yıldır kadınlarda artık çalışmaya başladı ve öncesinde mağazaların ya da marketlerin tezgah ve kasiyerleri genellikle pakistan, hindistan lı erkeklerden oluşurdu. Ama şu anda nerdeyse %80 e yakınında kendi Suud kadınları çalışmakta.
Yani bu çalıştığınız bir çok şirket içinde geçerli yani her an yerinizi birileri alabilir ve size diyebilirler ki Saudization policy den dolayı bye bye...
Bu arada bu ülkede size IQAMA denile bir oturum izin kartı verilir. Ve bununla bu ülkede maximum 2 tane araç satın alabilirsiniz. 3. araç alma hakkınız yok sonradan değiştiyse bilmiyorum. Ev satın alma hakkınız yok 3. firmalar aracı oluyorlar ama pek güvenli olduğunu düşünmüyorum. Evi çıkarmanız gerektiğinde sıkıntı çıkartma olasılıkları yüksek.
Gelelim okul olaylarına. Burada Türkiye Cumhuriyetine ait Türk okulları mevcut. Yani türk okulları deyince aklınıza başka şeyler gelebilir ama onlardan değil. Bildiğinizi devletin kurduğu resmi okul. İlkokuldan liseye kadar. Türkiyeden gelen öğretmenlerin eğitmenliğiyle aynen Türkiye müfredatı işlenmekte. Sanırım yıllık ücret 2800 SAR (746$) gibi bir şey. Ama pek tavsiye edeceğim söylenemez. Diğer yandan İngilizce yoğun eğitim veren okullarıda tercih edebilirsiniz. Mesela Amerikan okulu yıllık bazda yaklaşık 80000SAR(21000$). Yani bütçenize göre bir çok okullar mevcut.
Gelelim barınak ev ücretlerine. İlk geldiğiniz da başlangıçta Furnished apartment lar mevcut. Yani dayalı döşeli 1,2,3 ya da 4 odalı apartman daileri. Aylık ya da günlük olarak oturabileceğiniz ve istediğiniz an valinizi alıp mobil olarak başka bir yere taşınabileceğiniz evler. Aylık ücretleri 2000SAR(533$) dan başlayıp 10-15 bin SAR a kadar olan yerler mevcut.
Ben kendim bir apartman dairesinde oturacağım derseniz de onların yıllık fiyatları yer ve mevkiye ya da yeni eski ve ya oda sayısına göre değişmekte olup 15bin SAR(4000$) dan başlayıp 65000SAR(17000$) a kadar değişmekte.
Yok ben villada oturacağım derseniz ki ülkede flat bir yerleşime sahip öyle çok katlı apartmanlar pek mevcut değil. Max 3-4 katlı apartmanlar mevcut. Ve genellikle her yer villa. Çok miktarda ve çok enteresan kale gibi villalar var.
Villalarda yıllık bazda 50bin SAR dan başlayıp yıllık 300 bin SAR(80bin$) a kadar değişken fiyatları bulunmakta.
Opsiyonlar artmakta. Yukardakilerden hiç birisini beğenmediniz. Şöyle tatil köyü gibi havuzu filan olsun içerisinde bayanları bikinili bir şekilde yürüdüğü havuza üstsüz falan girdiği yani avrupa standartlarında bir tesis olsun ben orda yaşayayım falan diyorsanız onun içinde opsiyonlar var. Ve bu tür yerlere Compound diyorlar. Yüzlerce compound var bazısı 8-10 villadan oluşmakta bazızı yüzlerce villa yada apartmanlarda oluşmakta. Burdada fiyatlar çok acayip değişken. 70 bin riyalden (18bin $) başlayıp 500 bin riyale(133bin$) kadar yıllık bazda compundlar mevcut. Bu sizin bütçenize kalmış bir şey artık. Şimdi burada bikini falan deyince yanlış bir şey anlaşılmasın buralarda aileler yaşıyor efendim. Amerikalı,Avrupalı vesaire. Ve bu compundların içerisine Arapların girmesi yasak. Vakti zamanında yıllar yıllar önce Kral tarafından yabancı işçileri çekmek için özel olarak izin verişmiş yerler.
Neyse gelelim çalışma koşullarına. Hani şu eski Türk filmlerinde Anadolunun ücre bir köşesine atanmış bir Doktor yada Mühendis ya da öğretmen şöyle el üstünde tutulur ya. Doktor Bey, Mühendis bey diye. Hah işte burdada eğer işini iyi biliyor ve hakkını veriyorsan aynen öyle sana değer verirler burada. Ve işinin hakkını veriyorsanda senide kolay kolay bırakmazlar. Ne zaman ki bırakmayı kafaya taktın çat bir %20-30 maaşına zam yapar, sende oturur kalırsın. Tam iyice sıkıldın offf yeter ya filan dedin ya derki ya sen bir izne çık 1-2 ay öyle kafa izni yani, sende gider bir rahatlar gelirsin. Yola devam. Yani hersene gideceğim yeter artık diyorum. Geriye dönüp baktığımda 13 sene geçmiş Demirbaş olduk burada.
Şimdi iş anlaşmanızı yaparken Standart paket şu şekildedir.
Basic Salary + Hosing (%25 of Basic Salary) + Transportation + 1 round trip air ticket to your country and upto 2 kids
Yani bir ornek verelim;
Basic Salary 10bin SAR ise, çalıştığın şirketin sana %25 ev yardımı yapmak zorunda aylık. Yani 2500 SAR housing ve bir de ulaşım ödemek zorunda o da yaklaşık 2000SAR dir. Birde senede bir kere eşine ve maximum 2 çocuğuna kendi ülkene gidiş dönüş uçak bileti.
Dolayısıyla toplam maaşın 10000+2500+2000=16500 SAR oluyor bu hesaba gçre aylık bazda.
Peki hocam o kadar konuştun anlattın ama maaşlar nedir. İşte orası çok değişken. Ülkeden ülkeye değişken maaşlar mevcut.
Yani eğer bir Avrupa ya da Amerika Pasaportun varsa ve en değerli pasaportlar bunlardır. Dolayısıyla en yüksek maaşı bu ülke vatandaşları alırlar. Amma velakin Türkiye son zamanlarda büyük bir atak yapmıştır bir Türk mühendisleri kalitesiyle bu Avrupalı ve Amerikanlara kök söktürmektedir. Bu nedenle Türk mühendislerimizide hatırı sayılır bir şekilde gayet iyi maaşlar almaktadır. Ya da doktorlarımız diyeyim.
Yani 15bin(4bin$) riyale çalışan Türk Mühendiside var 60 bin(16bin$) riyale çalışan Türk mühendiside var aylık bazda. Servest piyasa siz kendinizi ne kadar iyi sattınız o kadar iyi maaş alırsınız.
Herkes tukaka olarak bakabilir belki Arabistan. Ama size şunu söyleyeyim para olunca adamlar en iyilerle çalışıyorlar. Yani mesela diyelim ki bir yazılım işi var diyorsunuz ki ya şu X firması çok iyi hadi oraya yaptıralım. Yok diyorlar adamlar. Microsoft,Oracle,Google gibi güçlü dünya firmalarının o işi yapmasını tercih ediyorlar. Ve parayıda basıp onlara yaptırıyorlar işlerini.
Genelde işe alırken de süreçler şöyle işler. Diyelim ki adam Nokia da çalışıyor buraya geçici görevle geldi. Onun gibi belki bir çok kişi geldi. Karpuz seçer gibi o gelenler den en iyilerini seçerler. Çünkü mantık şu bu firma iyi bir firma haliyle seçtikleri adamlarda iyidir. Bende o iyilerden en iyilerini seçerim diyorlar. Tüccar adamlar.
Neyse şimdilik aklıma gelenler bunlar. Ben derim ki tukaka yaptığınız Ordadoğu bölgesinide göz ardı etmeyin. Kazanmak istediğiniz paraları çok hızlı bir şekilde kazanabilir. Hayallerinize çok hızlı bir şekilde ulaşabilirsiniz. Tabikide tercih sizin.
Amerikanin 51. Eyaleti Suudi Amerikadan
Sağlıcakla kalın