Herkese merhabalar,
Yeşil kartlı olun olmayın, Amerika'da eğitim konusu her daim konuşulan bir şey Değişik eğitim seviyeleriyle ilgili de her daim sorular geliyor ve birbirimizle deneyimlerimizi paylaşıyoruz. Bu başlığın amacı, tüm Amerikan eğitim sistemine genel bir bakış sağlamak (K-20: Kindergarten - Lisansüstü), sistem bünyesindeki sınavları tanımak (üniversiteye geçiş - SAT, ACT & uzmanlık sınavları - MCAT, LSAT vs.), ve tüm yükseköğretim seviyeleri konusunda genel bilgiler vermek.
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ EĞİTİM SİSTEMİ
Genel olarak eğitim sistemi
-
A.B.D’ de eğitim sistemi yönetimi yerel yönetimlere (eyaletlere) devredilmiştir.
-
Eyaletler düzeyinde çözülemeyen sorunlar ortaya çıkarsa federal hükümet devreye girer. Eğitimde federal hükümetin görevleri yasalarla ve kurallarla belirlenmiş değildir.
-
Eğitim dili İngilizce olmakla beraber anadili İngilizce olmayan öğrenciler yeterli derecede İngilizce öğrenene kadar kurslarda ve İngilizce olmayan sınıflarda eğitim görebilmektedir.
-
Eğitim önceleri kilisenin kontrolünde yapılmaktayken A.B.D’ nin kurulmasıyla birlikte ulusal ihtiyaçlar öne çıkmaya başladı. Daha sonraları da eğitimde federal sistem kurulmuştur.
-
1800'lü yıllara gelirken kentleşmenin yaygınlaşmasıyla eğitimde “metropolitan deneyim” yaşanmaya başlamıştır. Endüstrinin gelişmesiyle de mesleki eğitim alanında adımlar atılmaya başlamıştır.
-
1960’lara kadar A.B.D amaç eğitim öğretimin yaygınlaşmasıyken, Rusya’nın 1957 yılındaki uzaya çıkma başarısından sonra bu öncelikli amaç olmaktan çıkmıştır, seçkinler eğitimi ön plana çıkmıştır.
-
ABD’de Avrupa ülkelerinde olduğu gibi sınıf temellerine göre yapılanmış olan ‘halk okulu’, ‘ortaokul’ ve ‘lise’ ayrımı yoktur. 6 veya 8 yıllık ilkokulu (elementary school) bitiren her çocuk sosyal köken ve yeteneğine bakılmaksızın ve herhangi bir seçimden geçirilmeksizin 6 veya 5 yıl süren ortaöğretim kurumlarına (high school) devam eder.
-
Eğitimde ezbercilik yerine araştırma alışkanlığının kazandırılmasına ağırlık verilmektedir.
-
Tek bir konuda uzmanlaşmak yerine değişik konularda ders alınarak geniş bilgi ve kültür birikimi oluşturulmasına önem verilir.
-
Çağdaş ABD eğitim sisteminin temel ilkeleri 1991 yılında kabul edilmiştir. Başlıca ilke eğitimde fırsat eşitliğidir. Irk, cinsiyet, sosyo-ekonomik ayrım yapmak yasaktır.
Okul sisteminin yapısı
ABD de eğitim sistemi 3 ana bölümden oluşmaktadır.
-
- İlköğretim (okul öncesi ve temel eğitim)
-
- Ortaöğretim
-
- Ortaöğretim sonrası eğitim kademeleri
Zorunlu eğitim eyaletlere göre 10 yıl ile 13 yıl arasında değişmektedir. Eyaletlere bağlı olarak 5,6 ya da 7 yaşında başlar. Pek çok eyalette bir akademik yıl 180 okul gününden oluşur. Öğrencilerin yaklaşık üçte biri (düşük gelirli) federal hükümet tarafından finanse edilen kahvaltı ve öğle yemeği yardımı almaktadır. Okullarda kütüphane sisteminin çok gelişmiş olması ve konferans ve seminer türü çalışmalara önem verilmesi, bilginin üretilmesi ve dağıtılmasına verilen önemi göstermektedir.
Okul öncesi eğitimi
- Genelde devlete bağlı anaokullarında (kinder garten) eğitim verilir. 4-5 yaş arası çocuklar 1-2 yıl eğitim görür.
- Mecburi değildir
- 5 yaş grubunda okullaşma oranı %93’tür
Zorunlu Eğitim (Temel Eğitim)
- Bu seviyede resmi ve özel bütün okullardaki sistemin ve ders planının aynı olmasına dikkat edilir.
- En yaygın okul biçimi 6 yıllık ilkokul (elementary veya primary school) modelidir.
Ortaöğretim
-
7 veya 9. sınıfta başlayıp 12. sınıfın sonuna kadar devam etmektedir.
-
Geleneksel dört yıllık "High School", ayrıca 3’er yıllık "Junior High School ve Senior High School" ve altı yıllık "High School"lar ortaöğretim okulları olup 14-18 yas grubunu kapsamaktadırlar.
-
Ortaöğretimin 1. devresinde (junior) mesleki rehberliğe önem verilir.
-
Ortaöğretimin 2. devresinde (senior) ise temel derslerin yanı sıra üniversiteye hazırlık, mesleki ve genel amaçlı dersler sunulur.
-
Öğrenciler temel bir alan (major), ve bir de yan alan (minor) seçerler.
-
High School'lar, ilkokulu bitiren her öğrenciyi sınavsız kabul ederler. Ders geçme esası hakimdir.
-
Temel derslerin dışında yaratıcı yazım, gazetecilik, komünizm, azınlıklar tarihi gibi değişik seçmeli dersler bulunmaktadır.
-
Değerlendirme genelde A dan F ye kadar harf notlarıyla yapılır.
-
Bir üst eğitim kurumuna geçerken veya iş başvurusunda ‘transcript’ önemlidir.
Okul modelleri;
-
4 yıllık elementary school veya primary school üzerine 4 yıllık middle school ve 4 yıllık high school (4+4+4)
-
Çocuk bahçesi üzerine 8 yıllık bir ilkokulla, 4 yıllık High Schooldan olusan (8+4) modeli)
-
6 yıllık bir ilkokulla 3 yıllık bir ortaokul ("Junior High School") ve 3 yıllık bir liseden (“Senior High School") olusan model (6+3+3)
-
6 yıllık bir ilkokulla 6 yıllık bir High School'dan olusan (6+6) modeli
-
Mesleki eğitim, genelde liseden sonra 2 yıldır ve yüksekokullar sistemi içerisinde yer alır.
-
Bunun yanında lisenin 11 ve 12. mesleki eğitime yönelmek isteyen bazı özel amaçlı liseler ve büyük mesleki teknik okullar ortaöğretim düzeyinde teknik programlar uygular.
-
Bu öğrencilere diploma yanında mesleki yeterlik belgesi de düzenlenmektedir.
Yükseköğretim
Genel olarak 3 çeşit yükseköğretim kurumu bulunmaktadır:
- Ön lisans veren meslek yüksekokulları (junior or community colleges, vocational technical institutions)
- Lisans derecesi veren 4 yıllık müstakil yüksekokullar (colleges)
- Üniversiteler
Günümüzde ABD de 3600 den fazla yükseköğretim kurumu vardır. Bunların 2100 den fazlası 4 yıllık, 1500 den fazlası ise 2 yıllıktır. Yükseköğrenim kurumlarında öğrenim gören öğrenci sayısı yaklaşık 14 milyondur
Özel Eğitim
-
Normal ve özel öğretimin kaynaştırılmasının yanı sıra özel eğitime ihtiyacı olan çocuklar için charter (devlet destekli) okullar hizmet vermektedir.
-
2002 de çıkan "No Child Left Behind Act", özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilerin genel programlara katılımı ve ilerlemesi için olan beklentileri artırmıştır.
Yetişkin Eğitimi
- ABD de hizmet içi eğitimin yeri çok önemlidir.
- Hizmet içi eğitimde özel kurum ve kuruluşların rolü büyüktür.
Eğitim Yönetimi
- ABD ulusal düzeyde eğitimden sorumlu bir bakanlığa sahip olmayan ender ülkelerdendir.
- Eyaletler eğitimde söz sahibidir.
- Federal hükümetin etkisi 1785'te çıkarılan Land Ordinance Act gereği okullara arsa sağlanmasıyla başlamıştır.
Federal Hükümetin ulusal düzeyde eğitime duyduğu ilginin artmasına neden olan en önemli olay SSCB'nin 4 ekim 1957 de ilk defa uzaya çıkmasıdır. 1983 yılında The National Commission on Excellence in Education tarafından “A Nation at Risk: The Imperative for Educational Reform” isimli ulusa ve ABD eğitim departmanına hitaben bir rapor hazırlanmıştır.
Raporda Amerika’da bol kaynakların olduğu, insanların hırslı olduğu dönemlerin tarihte kaldığı, tarihin tembel insanlara karşı kibar olmadığı, amacın günah keçisi aramak değil, Amerikan eğitimini etkileyen problemleri tanımak ve çözmek olduğu belirtilmiştir. (A nation at risk: The imperative for education reform, 1983)
A Nation At Risk: “All, regardless of race or class or economic status, are entitled to a fair chance and to the tools for developing their individual powers of mind and spirit to the utmost. This promise means that all children by virtue of their own efforts, competently guided, can hope to attain the mature and informed judgement needed to secure gainful employment, and to manage their own lives, thereby serving not only their own interests but also the progress of society itself. Our Nation is at risk. Our once unchallenged preeminence in commerce, industry, science, and technological innovation is being overtaken by competitors throughout the world. What was unimaginable a generation ago has begun to occur-others are matching and surpassing our educational attainments.” (A nation at risk: The imperative for education reform, 1983)
OKUL YÖNETİMİ
-
Yönetici olma şartları eyaletlere göre değişse de genelde:
-
- Eğitim yönetimi alanında master
-
- Eyalet sertifikası
-
- Kamu okullarında 5 yıllık yöneticilik ya da müfettişlik tecrübesi
-
- Mütevelli heyetinin bu niteliklere uygun gördüğü alternatiflerdir.
Eğitimin Finansmanı
- Federal, eyalet ve bölge olmak üzere 3 ana kaynaktan sağlanır.
- Devlet okullarında dahi öğrencilerden bir miktar harç alınır.
Eğitimin Teftişi
The office for standards in Education adı verilen bağımsız bir denetim sistemi tarafından yapılmaktadır. Bu birim içerisinde eğitim konusunda uzman, yerel eğitim otoriteleri ve üniversitelerden kişiler vardır.
Öğretmen Yetiştirme
-
Öğretmenlik 4 yada 5 yıllık lisans ve lisansüstü olmak üzere 2 düzeyde verilen eğitimle kazanılmaktadır.
-
Öğretmenlik eğitimi veren 1227 üniversite mevcuttur.
-
Mezunlara geçici öğretmenlik sertifikası verilir.
-
Geçici sertifika koşulları (5 yıllık)
-
- En az lisans derecesi
-
- En az 24 kredi saat mesleki eğitim dersi almış olmak
-
- En az 1 sömestr gözetmen denetiminde uygulama yapmış olmak
-
Sürekli sertifika koşulları;
-
- En az 30 kredi- saatlik eğitim ve öğretim alanında master derecesine sahip olmak
-
- Bir yıl tam gün öğretmenlik yapmak ve tavsiye mektupları getirmek
Ulusal öğretmenlik sınavında başarı sağlamak
- Bir yıl tam gün öğretmenlik yapmak ve tavsiye mektupları getirmek
-
- Bazı eyaletlerde ilk 5 veya 10 yıl içerisinde eğitim alanında yüksek lisans yapma şartı vardır.
ABD'de Öğretmenlik yapmak isteyenler su forum konusunu inceleyebilirler: https://yesilkartforum.com/forum/topic/522/amerika-da-öğretmenlik-yapmak
Yararlanılan Kaynaklar (Mehmet KOÇYİĞİT'in sunumu)
Şahin, S. (2009). Amerika Birleşik Devletleri Eğitim Sistemi. S. Ada & N. Baysal (Ed.), Eğitim yapıları ve yönetimleri açısından çeşitli ülkelere bir bakış (s. 115-133). Ankara: Pegem Akademi
Ergün, M. (1985). Karşılaştırmalı Eğitim [Elektronik versiyon]. İnönü Üniversitesi Malatya
Güçlü, N. ve Bayrakçı M. (2004). Amerika Birleşik Devletleri Eğitim Sistemi ve Hiçbir Çocuğun Eğitimsiz Kalmaması Reformu. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, Cilt 5, Sayı 2, s. 51-64
The National Commission on Excellence in Education (1983). A Nation at Risk: The Imperative for Educational Reform. http://www.ed.gov/pubs/NatAtRisk/index.html
Yazinin kaynagi: Mehmet KOÇYİĞİT'in sunumundan alinmistir.
Egitim Sistemi Haritasi kaynagi: http://www.altiusdirectory.com/Society/us-education-map.php