Herkesin bildigi gibi ABD'de maas konusulurken brut maas uzerinden konusulur. Ise girerken isvereniniz size brut maasinizi bildirir. Arkadaslarinizla ailenizle konusurken brut maasi soylersiniz. Brut maas da yillik olarak konusulur. Atiyorum; senede 80 bin yapiyorum gibi.
Her ay ya da her paycheck doneminde sizin elinize net ne kadar para gececegi ise bir cok parametreye bagli; Hangi eyalette yasadiginiz, Brut maasiniz, Evli misiniz, Cocugunuz var mi, saglik sigortasina ne kadar oduyorsunuz, bonus aliyor musunuz vs. Boyle olunca insanlarin gozu korkuyor ve durum cok karisik geliyor. Hatta isin icine sizin calistiginiz sirketin ne kadar tax withholding ettigi, bu withholdingi hesaplama teknigi de isin icine girince, dogrudur kimse size "sen brut 80bin yapiyorsun aylik, iki haftada bir eline 2100 dolar gecer" gibi cok acik bir cevap veremez. O yuzden guzel forumumuzda maasinin %25'i kesilir, %40 vergi odersin gibi yuzeysel cevaplar goreceksiniz cunku genelde o uyelerimiz "kendi ozel durumlari" sebebi ile oyle deneyimliyorlar.
Ben size bu vergi durumlarini detayli aciklamak istiyorum. Once terimlerden baslayalim;
-
Brut Maas (Gross Salary); Yukarda soyledigim gibi, gunluk hayatta sizin maasiniz budur. Isvereniniz ile bu brut maas uzerinden anlasirsiniz. Brut maas sizin yillik, bonus vs dahil edilmemis gelirinizdir.
-
Standart Indirim (Standard deduction); Ozellikle ABD'ye yeni gelmis ve sabit maasli ise girmis kisiler icin kullanilacak indirim %99 Standard deduction olacaktir. SD en kisa tabiri ile sizin o yilki gelirinizden devletin vergi almayacagi tutardir. SD sizin evlilik durumunuza ve evli ciftler icin vegi beyaninizi nasil yapacaginiza gore degisir.
Ornegin bekar bir birey iseniz; devlet 2022 yili gelirlerinizin ilk 12,950 dolarindan vergi almayacaktir. Eger evli iseniz ve vergi formunuzu esinizle birlikte dolduruyorsaniz, esinizle birlikte elde ettiginiz 2022 gelirinin ise ilk 25,900 dolarindan vergi almayacaktir.
Bu ne demek oluyor. Bekar uzerinden devam edelim. Diyelim ki calismaya basladiniz. 2022 yili icerisinde eger maasiniz 12950 dolari gecmezse totalde federal vergi odemezsiniz. Maasiniz 12950 dolari gectigi anda, 12950 dolarin uzerindeki meblag icin vergi odemeye baslarsiniz. Peki ne kadar vergi odersiniz? Bu da gelirinize gore degisen bir durum.
- Vergi baremleri; Dedigim gibi ilk 12950 dolarinizdan devlet hic ama hic vergi almayacak. Bunun ustundeki kazanclarinizdan ise vergi, maasiniz arttikca belli bir oranda artacak.
Burada gorebileceginiz gibi, ilk 12950 dolar kazancinizdan sonraki 10275 dolara kadar olan kazancinizda %10 vergi odeyeceksiniz.
Ornegin; O sene 20,000 dolar kazandiniz diyelim. ilk 12950 dolar icin vergi vermiyorsunuz. Geriye kaldi 7150 dolar. Bunun da %10'u 715 dolar eder. Yani 20,000 dolar yillik brut kazanc icin 715 dolar federal vergi verirsiniz. Maasiniz arttikca verginiz artar. Her barem (bracket) gecisinizde de vergi oraniniz artar (Unutmayin, vergi orani butun maasiniz uzerinden degil, sadece bracket icindeki maasiniz uzerindendir. Ornegin $41775 uzerindeki maaslar %22lik vergi dilimine girer. Bu demek degil ki sizin tum maasiniz %22 vergilendirilecek. Ilk once 12950 dolar hic vergilendirilmeyecek. Bunun ustundeki tutarin %10luk dilime giren kismi %10 vergilendirilecek. O baremin ustunde kalan kismi %12 vergilendirilecek vs.)
Yani kisaca; ilk 12950 dolariniz vergilendirilmiyor. Ondan sonraki kisimda hangi tutar hangi vergi dilimine giriyorsa o kadar vergilendiriliyor.
Simdi bu durum sunu mumkun kiliyor; Amerika'da iki kisi, hangi isi yapiyor, hangi eyalette calisiyor olursa olsun; ayni maasi kazaniyorsa ve evlilik durumu, cocuk durumu ve vergi oncesi odedigi saglik sigortasi gibi giderler ayni ise, yil sonunda Federal vergide ayni tutari oderler. Bu kadar basit.
Peki Maasin vergi dilimini nasil degistirdigini anladik. Daha yuksek maas daha yuksek vergi dilimine girmek demek. Evlilik durumunun vergiyi nasil degistirdigini anladik. Bekarsaniz farkli evli iseniz farkli standard deduction'lar var. Peki cocuk?
- Vergi Kredileri (Tax Credit); Her vergilendirme sezonu sonunda sizin odemeniz gereken vergi ortaya cikar. Ve bu vergi ustte saydigim parametrelere gore hesaplanir. Sizin maasiniz, sdandard deduction, vergi dilimleri sonunda gayet acik bir vergi yukumlulugunuz olur. Bu yukumluluk hesaplandiktan sonra devlet size cocuk basina vergi kesintisi uygular (benim cocuk yok henuz tam tutari bilmiyorum acikcasi). Ama mantigi sudur; Senin sene sonunda ornegin 3,000 dolar vergi vermen gerekti. Bir tane de cocugun var. Devlet sana cocuk basina 500? dolar kredi verir. Senin vergi yukun 2500 dolara iner vs.
Ara ozet; Federal devlete (yani ABD'ye) odeyeceginiz vergi bu. Cok gizli ve karmasik bir formulu yok. Maasinizi alin. Medeni durumunuza gore olan standard deduction'i bu maasinizdan cikartin. Geriye kalan tutari kendi vergi dilimlerine gore ayirin. Toplam tutardan cocuk kredisi ve diger kredileri cikartin. Bu o sene icin odenemiz gereken federal vergi.
-
FICA; fica vergileri, vegiler icinde en kolay olani. Yillik brut kazancinizin %7.65'ini sosyal sigortaya oduyorsunuz. Bildiginiz emeklilik fonu, bagkur, ssk, sgk her ne ise. Baska hic bir formulu yok. Yillik maasinizin %7.65'i. Bunun %6.25'i sosyal sigortaya yani emekliliginize %1.4'u de medicare yani 65 yasinizdan sonra alacaginiz bedava saglik sigortasina gidiyor. Calistiginiz surece emekli olana kadar bunu odeyeceksiniz. Hatta abd vatandasi olduktan sonra mesela Turkiye'ye donup Turkiye'de calissaniz da odeyeceksiniz maasiniz uzerinden. Ornek maasiniz 70bin dolar mi? Yilda 5355 dolar FICA odersiniz. Her ABD vatandasi icin aynidir. CEO'da olsaniz %7.65, Walmart'ta calissaniz da %7.65.
-
Eyalet vergileri; Ilk maddede saydigim vergiler federal vergiler yani direkt ABDye odediginiz vergiler. Bunun yaninda yasadiginiz/calistiginiz eyalet icin de vergi odemeniz gerekiyor eger texas gibi eyalet vergisi almayan bir eyalette yasamiyorsaniz. Bu vergi de ayni federal vergi gibi vergi dilimleri ile hesaplaniyor. Eyaletlerin eyalet vergi hesaplarken kendi standard deductionlari oluyor ya da hic olmuyor (New jersey'de yok bildigim kadari ile). Hatta yasadiginiz sehire gore Local tax bile odemeniz gerekebilir. Burada 50 eyaletin vergi sistemini yazamayacagim icin en ideal yok, google'a "State adi tax brackets" yazip kendinizin bulmasi.
-
Tax Withholding; Peki ben butun teorik vergileri hesapladim. Yillik x brut kazanirsam, y federal vergiye odeyecegim, x0.0765 FICA odeyecegim, z eyalet vergisi odeyecegim. x-y-x0.0765-z = net maas. Bu mudur? Yok degil. Burda isin isine tax withholding giriyor. Kisacasi sene icinde sirketiniz yukarida hesapladiginiz teorik vergiye yakin bir meblagi her paycheckinizde kesecek ve kenariya atacak. Ornek verelim;
Yilda 70bin kazaniyorsunuz. Butun vergilerinizi hesapladiniz; 12600 dolar cikti. Maasinizi 2 haftada bir aliyorsunuz yani yilda 26 paycheck. Teoride her iki haftada bir 70000-12600/26 = 2208 dolar paycheck almaniz gerekir. Ama genelde sirketlerin bir tax withholding teknigi vardir. Genelde de sizin aslinda odemeniz gereken vergiden biraz daha fazla keserler. Muhasebeci arkadaslar daha iyi bilirler ama benim sirkette en azindan boyle.
Bu tax withholdingler sene sonunda size W-2 formu ile size sonraki senenin ilk aylarinda bildirilir. Soyle ki;
- W-2 ve Tax return; Sirket size ornegin 2022 yilindaki tum kazanclariniz icin 2023 yilinin ilk aylarinda W-2 diye bir form gonderir. Bu formun icinde sizin o sene kazandiginiz tum ucretler (maas ve bonuslar hersey toplam), sizden ne kadar federal vergi withhold edildigi, ne kadar eyalet vergisi withhold edildigi vs yazar.
Siz de bu formu kullanarak vergi iadesi (Tax return) doldurursunuz. Tax return doldurduktan sonra eger sirket sizden fazla vergi withhold etti ise, devlet/eyalet size borclanir ve bir iki ay icerinse fazla odediginiz vergiyi size geri oder. Yok teoriden daha az vergi withhold edildi ise siz borclu cikarsiniz ve bir iki ay icinde bu eksi tutari devlete odemeniz gerekir.
Buyuk ozet; Yani sirket sizden ne keserse kessin, sizin bir yil surecteki tum gelirleriniz icin odeyeceginiz vergi sabittir. Evlilik durumunuza, cocuk sahibi olup olmamaniza, vergi oncesi harcamalariniza, maasinizin buyuklugune gore hesaplanan verginiz bellidir ve hesaplamasi cok da zor degildir. Her paycheckte elinize ne kadar gececegi ise bu hesaplanan verginin yani sira sizin sirketinizin tax withholding politikasina da baglidir. En nihayetinde yil sonunda eger fazla vergi withhold edildiyse o parayi geri alirsiniz.
Eger her ay elinize ne kadar para gececek, ince ince hesaplamak istiyorsaniz su asagidaki maddeleri aratip hesaplamanizi yapabilirsiniz. Ama unutmayin, sirketinizin tax withholding'i tam da sizin hesapladiginiz gibi olmaya bilir;
A) Federal vergi; Standard deduction'inizi bulun. Vergi dilimlerini bulun. Maasinizdan standard deduction'i cikartin ve geri kalan meblagi vergi dilimlerine gore paylastirin. Her dilimde ne kadar vergi odeyeceginiz bulup toplayin. Eger cocugunuz varsa "Child credit" tutarini bulun ve bu tutardan cikartin.
FICA; Brut maasinizi %7.65 ile carpin. Bu kadar.
C) Eyalet vergisi; Yasadiginiz eyaletin standard deduction'ini (varsa) ve vergi dilimlerini bulun. Federal vergideki gibi hesaplayin.
- Pre-tax; bazi harcamalariniz (saglik sigortasi gibi) pretax'tir. Yani bu harcamalarinizin uzerinden vergi odemezsiniz (daha dogrusu vergilendirilebilir kazancinizi dusurur). Standard deduction gibi dusunun bunu. Ornegin yil icinde saglik sigortasina 2500 dolar odediyseniz ayni standard deduction gibi bunu da brut maasinizdan cikartin ve vergi dilime giren kazancinizi oyle bulun.