iki kisilik arti kopekli bir aile icin bizim kaba giderlerimiz su sekilde;

Linden, New Jersey icin;

Kira: $1985 - 1BR, guzel guvenli bir site icerisinde. Su ve cop kiranin icinde degil. Cop toplama aylik $25, su da $20 civari geliyor. Genelde bu uc kalem icin $2025 gibi oduyorum.

Araba sigortasi: $180 ($205 ile basladim, bu ay ilk 6 aylik surem dolmustu, otomatik yenilediler policeyi fiyati dusurup. Tembelligime geldi acikcasi diger firmalardan fiyat almadim henuz, bu 6 ayi da doldurmayi planliyorum bu policeyle. Firma GEICO. Arac 2015 Subaru Forester.

Elektrik: $55-60. Kisin hic isinma amacli kullanmadim, nedense oturdugum daire kisin disarisi sifirin altindayken bile gayet ilikti. Bu ay hafif hafif klima yakmaya basladik sicaklar dolayisiyla, fatura henuz gelmedi.

Gaz: $10-15. Gaz sadece ocakta kullaniliyor. Sicak su vs elektrikli.

Internet: $55 - Xfinity sinirsiz 300mbps. Sanirim bu $55'in $15'i modem kirasi. Yani modem kendimin olsa daha ucuz olacak.

Telefon: iki hat prepaid $85 sinirsiz. Post-paid'e gececegim ama su ana kadar prepaid'in bir sikintisini gormedim, tembelligimden gecmiyorum acikcasi. Ayrica calistigim sirket $100'a kadar telefon faturami reimburse ediyor. Yani bu kalem bedava aslinda benim icin.

Mutfak alisverisi; degisiyor, kisisel bir kalem zaten, kisiden kisiye degisir. Biz genelde her iki haftada bir turk marketine gidiyoruz, her seferinde $100-150 arasi tutuyor. Iki sefer de costco'ya gidiyoruz o da ayni sekilde. Arada farmer's markete gidiyoruz dereotu vs almaya, o kadar detayina ineyim :). Toplamda aylik ortalama $600 falandir heralde $100 artar azalir yerine gore.

Disarda yemek icmek; Arada sirada pizzasidir osudur falan aylik $100-150 gidiyordur. Bu da cok kisisel. Ben kilomu kontrol etmeye calistigim icin is yerinde yiyecegim ogle yemegini bile evden getirmeye calisiyorum hep. Bi de arada sirada sigaram var, en cok koyan o; Marboro kirmizi $10-11 paketi.

Tolls; her gun ise giderken parali yol kullaniyorum (su anki santiyem sebebiyle, sabit bir calisma yerim yok aslinda benim). Gunde git gel $7-10 arasi toll veriyorum (saatine gore, giris cikis yaptigim yere gore degisiyor - Sirket benim is icin kullandigim tolllari oduyor gerci, direk bir gider degil benim icin)

Benzin: benim araba otoyolda 30-33, sehir ici tafikte 25-27mpg yakiyor. genelde ortalamam 29-30mpg oluyor. Benzinin galonu bu aralar $4.8/gallon New Jersey'de. Ama yine sirket is icin yaptigim mile'lari reimburse ediyor. Mil basina $0.585. Bu aralar ayda $160-200 arasi oduyorum benzine, santiye ile evim arasi git gel 50 mil. Tabi ne olursa olsun bu reimbursement yuzunden hep artida oluyorum.

Herkesin bildigi gibi ABD'de maas konusulurken brut maas uzerinden konusulur. Ise girerken isvereniniz size brut maasinizi bildirir. Arkadaslarinizla ailenizle konusurken brut maasi soylersiniz. Brut maas da yillik olarak konusulur. Atiyorum; senede 80 bin yapiyorum gibi.

Her ay ya da her paycheck doneminde sizin elinize net ne kadar para gececegi ise bir cok parametreye bagli; Hangi eyalette yasadiginiz, Brut maasiniz, Evli misiniz, Cocugunuz var mi, saglik sigortasina ne kadar oduyorsunuz, bonus aliyor musunuz vs. Boyle olunca insanlarin gozu korkuyor ve durum cok karisik geliyor. Hatta isin icine sizin calistiginiz sirketin ne kadar tax withholding ettigi, bu withholdingi hesaplama teknigi de isin icine girince, dogrudur kimse size "sen brut 80bin yapiyorsun aylik, iki haftada bir eline 2100 dolar gecer" gibi cok acik bir cevap veremez. O yuzden guzel forumumuzda maasinin %25'i kesilir, %40 vergi odersin gibi yuzeysel cevaplar goreceksiniz cunku genelde o uyelerimiz "kendi ozel durumlari" sebebi ile oyle deneyimliyorlar.

Ben size bu vergi durumlarini detayli aciklamak istiyorum. Once terimlerden baslayalim;

1. Brut Maas (Gross Salary); Yukarda soyledigim gibi, gunluk hayatta sizin maasiniz budur. Isvereniniz ile bu brut maas uzerinden anlasirsiniz. Brut maas sizin yillik, bonus vs dahil edilmemis gelirinizdir.

2. Standart Indirim (Standard deduction); Ozellikle ABD'ye yeni gelmis ve sabit maasli ise girmis kisiler icin kullanilacak indirim %99 Standard deduction olacaktir. SD en kisa tabiri ile sizin o yilki gelirinizden devletin vergi almayacagi tutardir. SD sizin evlilik durumunuza ve evli ciftler icin vegi beyaninizi nasil yapacaginiza gore degisir.

Ornegin bekar bir birey iseniz; devlet 2022 yili gelirlerinizin ilk 12,950 dolarindan vergi almayacaktir. Eger evli iseniz ve vergi formunuzu esinizle birlikte dolduruyorsaniz, esinizle birlikte elde ettiginiz 2022 gelirinin ise ilk 25,900 dolarindan vergi almayacaktir.

Bu ne demek oluyor. Bekar uzerinden devam edelim. Diyelim ki calismaya basladiniz. 2022 yili icerisinde eger maasiniz 12950 dolari gecmezse totalde federal vergi odemezsiniz. Maasiniz 12950 dolari gectigi anda, 12950 dolarin uzerindeki meblag icin vergi odemeye baslarsiniz. Peki ne kadar vergi odersiniz? Bu da gelirinize gore degisen bir durum.

3. Vergi baremleri; Dedigim gibi ilk 12950 dolarinizdan devlet hic ama hic vergi almayacak. Bunun ustundeki kazanclarinizdan ise vergi, maasiniz arttikca belli bir oranda artacak.

Burada gorebileceginiz gibi, ilk 12950 dolar kazancinizdan sonraki 10275 dolara kadar olan kazancinizda %10 vergi odeyeceksiniz.

Ornegin; O sene 20,000 dolar kazandiniz diyelim. ilk 12950 dolar icin vergi vermiyorsunuz. Geriye kaldi 7150 dolar. Bunun da %10'u 715 dolar eder. Yani 20,000 dolar yillik brut kazanc icin 715 dolar federal vergi verirsiniz. Maasiniz arttikca verginiz artar. Her barem (bracket) gecisinizde de vergi oraniniz artar (Unutmayin, vergi orani butun maasiniz uzerinden degil, sadece bracket icindeki maasiniz uzerindendir. Ornegin $41775 uzerindeki maaslar %22lik vergi dilimine girer. Bu demek degil ki sizin tum maasiniz %22 vergilendirilecek. Ilk once 12950 dolar hic vergilendirilmeyecek. Bunun ustundeki tutarin %10luk dilime giren kismi %10 vergilendirilecek. O baremin ustunde kalan kismi %12 vergilendirilecek vs.)

Yani kisaca; ilk 12950 dolariniz vergilendirilmiyor. Ondan sonraki kisimda hangi tutar hangi vergi dilimine giriyorsa o kadar vergilendiriliyor.

Simdi bu durum sunu mumkun kiliyor; Amerika'da iki kisi, hangi isi yapiyor, hangi eyalette calisiyor olursa olsun; ayni maasi kazaniyorsa ve evlilik durumu, cocuk durumu ve vergi oncesi odedigi saglik sigortasi gibi giderler ayni ise, yil sonunda Federal vergide ayni tutari oderler. Bu kadar basit.

Peki Maasin vergi dilimini nasil degistirdigini anladik. Daha yuksek maas daha yuksek vergi dilimine girmek demek. Evlilik durumunun vergiyi nasil degistirdigini anladik. Bekarsaniz farkli evli iseniz farkli standard deduction'lar var. Peki cocuk?

4. Vergi Kredileri (Tax Credit); Her vergilendirme sezonu sonunda sizin odemeniz gereken vergi ortaya cikar. Ve bu vergi ustte saydigim parametrelere gore hesaplanir. Sizin maasiniz, sdandard deduction, vergi dilimleri sonunda gayet acik bir vergi yukumlulugunuz olur. Bu yukumluluk hesaplandiktan sonra devlet size cocuk basina vergi kesintisi uygular (benim cocuk yok henuz tam tutari bilmiyorum acikcasi). Ama mantigi sudur; Senin sene sonunda ornegin 3,000 dolar vergi vermen gerekti. Bir tane de cocugun var. Devlet sana cocuk basina 500? dolar kredi verir. Senin vergi yukun 2500 dolara iner vs.

Ara ozet; Federal devlete (yani ABD'ye) odeyeceginiz vergi bu. Cok gizli ve karmasik bir formulu yok. Maasinizi alin. Medeni durumunuza gore olan standard deduction'i bu maasinizdan cikartin. Geriye kalan tutari kendi vergi dilimlerine gore ayirin. Toplam tutardan cocuk kredisi ve diger kredileri cikartin. Bu o sene icin odenemiz gereken federal vergi.

5. FICA; fica vergileri, vegiler icinde en kolay olani. Yillik brut kazancinizin %7.65'ini sosyal sigortaya oduyorsunuz. Bildiginiz emeklilik fonu, bagkur, ssk, sgk her ne ise. Baska hic bir formulu yok. Yillik maasinizin %7.65'i. Bunun %6.25'i sosyal sigortaya yani emekliliginize %1.4'u de medicare yani 65 yasinizdan sonra alacaginiz bedava saglik sigortasina gidiyor. Calistiginiz surece emekli olana kadar bunu odeyeceksiniz. Hatta abd vatandasi olduktan sonra mesela Turkiye'ye donup Turkiye'de calissaniz da odeyeceksiniz maasiniz uzerinden. Ornek maasiniz 70bin dolar mi? Yilda 5355 dolar FICA odersiniz. Her ABD vatandasi icin aynidir. CEO'da olsaniz %7.65, Walmart'ta calissaniz da %7.65.

6. Eyalet vergileri; Ilk maddede saydigim vergiler federal vergiler yani direkt ABDye odediginiz vergiler. Bunun yaninda yasadiginiz/calistiginiz eyalet icin de vergi odemeniz gerekiyor eger texas gibi eyalet vergisi almayan bir eyalette yasamiyorsaniz. Bu vergi de ayni federal vergi gibi vergi dilimleri ile hesaplaniyor. Eyaletlerin eyalet vergi hesaplarken kendi standard deductionlari oluyor ya da hic olmuyor (New jersey'de yok bildigim kadari ile). Hatta yasadiginiz sehire gore Local tax bile odemeniz gerekebilir. Burada 50 eyaletin vergi sistemini yazamayacagim icin en ideal yok, google'a "State adi tax brackets" yazip kendinizin bulmasi.

7. Tax Withholding; Peki ben butun teorik vergileri hesapladim. Yillik x brut kazanirsam, y federal vergiye odeyecegim, x0.0765 FICA odeyecegim, z eyalet vergisi odeyecegim. x-y-x0.0765-z = net maas. Bu mudur? Yok degil. Burda isin isine tax withholding giriyor. Kisacasi sene icinde sirketiniz yukarida hesapladiginiz teorik vergiye yakin bir meblagi her paycheckinizde kesecek ve kenariya atacak. Ornek verelim;

Yilda 70bin kazaniyorsunuz. Butun vergilerinizi hesapladiniz; 12600 dolar cikti. Maasinizi 2 haftada bir aliyorsunuz yani yilda 26 paycheck. Teoride her iki haftada bir 70000-12600/26 = 2208 dolar paycheck almaniz gerekir. Ama genelde sirketlerin bir tax withholding teknigi vardir. Genelde de sizin aslinda odemeniz gereken vergiden biraz daha fazla keserler. Muhasebeci arkadaslar daha iyi bilirler ama benim sirkette en azindan boyle.

Bu tax withholdingler sene sonunda size W-2 formu ile size sonraki senenin ilk aylarinda bildirilir. Soyle ki;

8. W-2 ve Tax return; Sirket size ornegin 2022 yilindaki tum kazanclariniz icin 2023 yilinin ilk aylarinda W-2 diye bir form gonderir. Bu formun icinde sizin o sene kazandiginiz tum ucretler (maas ve bonuslar hersey toplam), sizden ne kadar federal vergi withhold edildigi, ne kadar eyalet vergisi withhold edildigi vs yazar.

Siz de bu formu kullanarak vergi iadesi (Tax return) doldurursunuz. Tax return doldurduktan sonra eger sirket sizden fazla vergi withhold etti ise, devlet/eyalet size borclanir ve bir iki ay icerinse fazla odediginiz vergiyi size geri oder. Yok teoriden daha az vergi withhold edildi ise siz borclu cikarsiniz ve bir iki ay icinde bu eksi tutari devlete odemeniz gerekir.

Buyuk ozet; Yani sirket sizden ne keserse kessin, sizin bir yil surecteki tum gelirleriniz icin odeyeceginiz vergi sabittir. Evlilik durumunuza, cocuk sahibi olup olmamaniza, vergi oncesi harcamalariniza, maasinizin buyuklugune gore hesaplanan verginiz bellidir ve hesaplamasi cok da zor degildir. Her paycheckte elinize ne kadar gececegi ise bu hesaplanan verginin yani sira sizin sirketinizin tax withholding politikasina da baglidir. En nihayetinde yil sonunda eger fazla vergi withhold edildiyse o parayi geri alirsiniz.

Eger her ay elinize ne kadar para gececek, ince ince hesaplamak istiyorsaniz su asagidaki maddeleri aratip hesaplamanizi yapabilirsiniz. Ama unutmayin, sirketinizin tax withholding'i tam da sizin hesapladiginiz gibi olmaya bilir;

A) Federal vergi; Standard deduction'inizi bulun. Vergi dilimlerini bulun. Maasinizdan standard deduction'i cikartin ve geri kalan meblagi vergi dilimlerine gore paylastirin. Her dilimde ne kadar vergi odeyeceginiz bulup toplayin. Eger cocugunuz varsa "Child credit" tutarini bulun ve bu tutardan cikartin.

FICA; Brut maasinizi %7.65 ile carpin. Bu kadar.

C) Eyalet vergisi; Yasadiginiz eyaletin standard deduction'ini (varsa) ve vergi dilimlerini bulun. Federal vergideki gibi hesaplayin.

9. Pre-tax; bazi harcamalariniz (saglik sigortasi gibi) pretax'tir. Yani bu harcamalarinizin uzerinden vergi odemezsiniz (daha dogrusu vergilendirilebilir kazancinizi dusurur). Standard deduction gibi dusunun bunu. Ornegin yil icinde saglik sigortasina 2500 dolar odediyseniz ayni standard deduction gibi bunu da brut maasinizdan cikartin ve vergi dilime giren kazancinizi oyle bulun.

Vakit bulmusken New Jersey ve New York'ta ehliyet alma tecrubemi paylasmak istiyorum bu iki eyalette ehliyet almak isteyen olursa covid zamaninda yardimci olmasi icin.

Ilk olarak ikametim NJ'de olmasina ragmen NJ'de ehliyet almayi beceremedim o yuzden NJ'nin sadece sorun kismini anlatacagim. NJ'de ehliyet almak icin MVC sitesinden ilk once belgelerinizi ofise goturmek icin randevu almaniz gerekiyor. Bu randevu tarihleri en az 2 ay sonra gibi ucuk tarihlere veriliyor su anda covid sebebiyle. Tabii randevu alinan siteyi kontrol ederseniz bazen makul bir tarihe randevu acilabiliyor rendevusunu iptall edenler vs sebeplerle. Neyse. Bu ilk etabi gectikten sonra ise tekrardan ayni site uzerinden Knowledge test icin randevu almaniz gerekiyor. Bu da baska bir 1-2 ay ilerisine tarih olacaktir. Ama tabi siteyi duzeli takip ederseniz daha yakin bir tarih bulabiliyorsunuz zaman zaman. Knowledge testi gectiginizde ise direkt ehliyetinizi aliyorsunuz. Ben bu yolla ehliyetimi alamadim. ise baslamak icin en kisa surede ehliyet isini halletmem gerekiyordu. o yuzden ehliyetimi new york'tan almaya karar verdim.

bunun icin new york'ta bir adrese ihtiyaciniz var. esimin aile dostu long island'da yasiyor onun adresini verdik. ayrica bu adreste yasadiginizi kanitlamaniz gerekiyor onun icin de banka hesabimin oldugu bankada adres bilgimi bu adrese guncelledim. burda bir parantez acmam lazim, benim hesabimin oldugu banka bir credit union. polonyalilarin kurdugu bir credit union. isler bu tur kapali grup organizasyonlarda daha kolay, sadece beyanimiz yeterli oldu. BoA, Chase gibi bankalarda bu adres degistirme islemi nasil yapiliyor, ya da sadece beyan yeterli midir bilmiyorum.

bankada adres degisikligi yaptiktan sonraki ilk bank statementimizin gelmesini bekledik eylul ayinin basinda. eylulun 5 inde statement'imiz geldi. NY DMV'ye online kayit oldugunuzda belgelerinizi online olarak sisteme yukluyorsunuz. Biz Bank statement, Pasaport, Greencard ve SSN karti yukledik sisteme. Puan sistemi var belgeler icin DMV sitesinden bulabilirsiniz ne kadar dokumana ihtiyaciniz oldugunu. Belgeler yuklendikten sonra size bir link geliyor ve Knowledge testi online olarak evinizde yapiyorsunuz. Gecmesi zor degil genelde basit trafik kurallari, bazi sorular NY ve ABD kurallari, bizim alistigimiz kurallardan farkli olabilir. Biraz calissaniz daha garanti. Ama gecilmeyecek, zor bir test degil. Bu online knowledge testi gectikten sonra sisteme yuklediginiz belgelerin orijinallerini DMV ofise goturmeniz gerekiyor onay icin. biz bu arada new york DMV'den Manhattan'daki ofise eylulun 9u icin randevu almistik. NY'da randevu en gec 3-4 gun sonrasina kadar var. uzerinde NY adresimiz olan bank statement, pasaport, green card ve SSN card ile Manhattan'daki ofise gittik randevu gunu. belgelere baktilar, fotograf cektiler, ucreti aldilar ve Learner Permit yerine gececek bir kagit verdiler. Kart seklinde olan Learner Permit ise 15 gun sonra adresimize ulasti.

Bu Kart seklinde olan Learner's permit elinize gecince online 5 saatlik kursa kayit olmaniz gerekiyor. Internet uzerinden Learner's permit numaraniz ile kayit oluyorsunuz, ucretini oduyorsunuz ve kursu tamamlamaniz gerekiyor. Kurs kagit uzerinde 5 saat ama normalde daha fazla suruyor, yani bir 7 saate yakin ayirmayi goze alin. Bu kursu bitirdiginizde size bu kursun verigi numara ile Road test icin randevu alabiliyorsunuz.

bize en yakin tarihi long island'da Patchogue kasabasindaki DMV veriyordu, onu sectik. Linden'dan yaklasik 1.5 saat kadar uzaklikta. Upstate NY'da da yakin tarihler vardi. NYC'de de vardi ama orda sinava girmek istemedim. Neyse sinav gunu sinavin olacagi adrese gidiyorsunuz. Biz aile dostumuzun arabasini almistik. Arabanin ruhsati ve sigortasina bakiyorlar. Bu arada eger turk ehliyetiniz yoksa sizi ehliyeti olan birinin sinav mahaline goturmesi gerekiyor ve onun da ehliyetine bakiyorlar. Ama baska bir ulkeden ehliyetiniz varsa kendiniz tek basiniza gidebiliyorsunuz. Bu arada cok onemli not: SINAVDAN SONRA O YABANCI EHLIYETINIZE EL KOYUYORLAR. yani turk ehliyetiniz ile gidecekseniz tek basiniza ehliyetinizi alacaklar ve 2 ay muhafaza edecekler. Eger turk ehliyetinizi geri istiyorsaniz NY ehliyetinizi geri vermeniz gerekiyor. 2 ay icinde ehliyetinizi geri almazsaniz da imha ediyorlar. Yani iki seceneginiz var; ya sinava yaninizda abd ehliyeti olan biri ile gideceksiniz, ya da tek basiniza gidip turk ehliyetinizi onlara teslim edeceksiniz. benim BAE ehliyetim ve turk ehliyetim oldugu icin, ve 2024 yilina kadar Dubai'ye gitmeyi dusunmedigim icin BAE ehliyetimi verdim, sorun cikartmadilar. Yani zaten turk ehliyeti de tekrardan istediginiz zaman konsolosluktan cikartabileceginiz icin cok da sorun degil. Tercih sizin.

Road testte ise sizi mahallede 5 dakika kadar gezdiriyorlar. stop signlarda durmaniza, hiz limitlerine uymaniza falan dikkat ediyorlar. saga don, sola don vs. zaten ilk arabaya bindiginizde yapacaklariniz siradan, turkiye'de de yapilan uygulamalar. aynalari kontrol et, sinav gozetmeni kemer takti mi kontrol et takmadiysa uyar vs. Ilk kalkista onemli olan, lutfen sakin unutmayin ve bol bol pratik yapin, cikisi yaparken boynunuzu kor noktaya cevirip omzunuzun ustunden sola bakmaniz. yani sadece ayna ile cikis yapmayin. sinyal verin, omuz ustunden sola bakin, sonra aynaya bakin ve cikis yapin.

geri kalani saga don, sola don vs. yeterli siklikta sag sol ve dikiz aynaniza bakin , sinav gozetmeninin farkedecegi sekilde.

ve en nihayetinde sizi gayet kolay lokasyonlarda paralel parking yaptiriyorlar. benim paralel parking yaptigim kaldirimda tek bir araba vardi arkasi full bombostu, bilerek o noktayi secti sinav gozetmeni eminim. o arabanin arkasina paralel park etmenizi istiyor. bir de uc nokta u donusu yapiyorsunuz. onu yaparen de en cok dikkat etmeniz gereken, caddede iki seriti ayiran surekli cizgi varsa, u donusu yapmamaniz gerekiyor. eger sinav gozetmeni sizden boyle bir bolgede u donusu yapmanizi isterse, kibarca bu noktada u donusunun yasak oldugunu ve yapamayacaginizi soylemeniz gerekiyor. duyduguma gore bazen yapiyorlarmis bu uygulamayi bazen yapmiyorlarmis sanirim surucu adayina gore ve vereceginiz cevap da sinavin bir parcasi, yani sinav gozetmenine hakliysaniz itiraz etmekten cekinmeyin; burada duramam, burada park edemem, buradan donemem gibi. bu da sinavin bir parcasi sonucta. Benim gozetmenim benden u donusu yapilabilecek bir yerde yapmami istedi o yuzden ben boyle bir durumda bulunmadim.

sinav bittikten sonra gozetmen size bir kagit veriyor, saat 6 dan sonra sinavlar o kagit uzerindenki adresten aciklaniyor. benimkisi ayni gun saat 5 gibi aciklanmisti. gectiniz ya da kaldiniz diyor. gectiyseniz o sayfanin ciktisini aliyorsunuz ve elinizdeki learner's permit ile artik gercek bir ehliyetiniz var gibi araba kullanabiliyorsunuz her yerde. gercek ehliyetiniz de iki hafta icinde adresinize postalaniyor.

umarim karisik yazmamisimdir.

Ikinci el arac alirken "Extended Warranty" uzerine bir deneyimim oldu onu kisaca anlatmak istiyorum bu konuda bilgi sahibi olmak isteyen uyeler var ise.

Oncelikle "extended warranty" nedir? Ikinci el aracinizi alirken eger buyuk bilinir bir dealer'dan (Subaru, Totoya vs) aliyorsaniz ve arac as-is (yani ben karismam haci) seklinde degilse o dealer'larin arac uzerinde garantisi var. Yani diyor ki dealer; "ben bu araci kontrol ettim, bakimini yaptim. Sen simdi bunu alirsan basina is acmayacak, olur da bir seyi bozulursa ben tamir ederim bedavadan. ". Asagi yukari boyle birsey. Bu garanti belli bir yil ve mil icin oluyor, hangisi once biterse. Atiyorum 24 ay ve 24000 mil gibi.

Benim durumumda ben aracimi buyuk, tamirhanesi falan olan bir dealerdan degil, kucuk otoban kenarinda bir dealer'dan aldim. Anlasmamizi yaptik ettik, dealer boy "abi sana bir de extended warranty kitleyeyim ben. Bak bu mukemmel bir warranty, arabaya bir sey oldu mu gotur subaru'ya cebinden bir kurus cikmaz, on numara garanti bu abi" diye bana warranty'yi kitledi. Simdi soyle bir durum var; ben araba'dan hic anlamiyorum, hayatimda da ilk defa araba aldim. Yani kafamda zaten "ne olursa olsun dealer zaten beni yolacak bunun kacari yok, zevk almaya bak" dusuncesi vardi. Iyi dedim ver warranty'yi. $1800'a warranty'yi kitledi bana. abi hic merak etme, bu adamlar hic sorun cikartmazlar falan diyor. iyi dedim.

Daha sonra eve gelince warranty'nin sitesine bir gireyim neymis ne degilmis diye bakayim dedim. Ve evet aldigim warranty'nin sirketinin websitesi bile yok. "neyse olum Eire, sen o 1800'un uzerine soguk su ic, iyi tokatladi seni dealer" dedim gectim.

Ben arabami Kasim ayinda almistim. Alirken AC fanlarini sonuna kadar actim, ufluyor sonucta sicak guzel. Ee hava zaten soguk, soguk klimayi test etmedim. Dedim ya zaten arabadan anlamiyorum acemiyim araba almaya falan.

Gel zaman git zaman havalar isinmaya basladi. Klimayi aciyorum ufluyor ama soguk uflemiyor. Internetten arastirdim ettim, AC compressor Clutch engage olmuyormus. Kompressor calismiyor yani.

Aradim Subaru teknik servisini, dedim benim boyle boyle bir extended warranty'm var, bunlar odeyecekmis masraflari siz calisiyor musunuz bunlarla , "yok kardes sen cebinden odersin, daha sonra extended warranty sana geri oder mi odemez mi beni irgalamaz" dedi. 3-4 tane subaru dealer aradim hepsi ayni calismak istemedi.

Extended warranty sirketinia radim, dedim bu adamlar sizle calismak istemiyor, nereye gotureyim ben bu araci sizinle calisan; pep boys'a gotur dediler. Goturdum, adam ben calismiyorum extended warranty ile cok sorun cikartiyorlar dedi. O Pepboys'da sorunu bulmak icin baktirdim araci, kompresor olmus degistirilmesi gerekiyor 1400 dolara degistiririz biz dedi. Aradim Extended warranty'yi yine, dedim boyle boyle eger ben bu parayi odersem siz bana geri odeme yapacak misiniz diye "hayir biz odemeyi sadece tamirciye yapiyoruz" dediler.

"Iyi o zaman bana sizinle calisacak bir tamirci gosterin" dedim. Iki tane telefon nosu verdiler. Birini aradim, benim onu degistirecek ekipmanim yok dedi. Ikincisini aradim ve artik sansim dondu;

Bu tamirci boyle "old school" tarzinda ufak bir tamirci dukkani. neyse aradim boyle boyle benim extended warranty'm var calisir misiniz onlarla dedim olur gel bakalim sorun neymis ben onlarla irtibata gecerim dedi. Aldima rabayi biraktim buna. Once sisteme bir freon yukledi, bakti olmuyor, geri cekti freon'u. Kompresor degisecek dedi. $700 tutar dedi her sey dahil (pepboys'un yarisi!!!). Hatta senin kondansator'unde de kacak var, onu da degistirelim warranty kabule ederse, ben ikisi bir arada parca bakacagim dedi. iyi dedim. Adam baya iyi niyetliydi, ilk hasar kontrolu icin hic bir ucret almadi benden. O kadar zaman harcadi, freon yukledi falan, gerek yok paraya dedi.

Arabayi biraktim. Iki gun sonra aradi beni, warranty onay vermis tamir ve degisim icin. Cok sevindim.

Yani tamirci extended warranty ile arasinda halletti isi. Sonra arabayi geri almaya gittim islem bitince. Faturayi verdi, toplam $1150 tutmus yeni kompressor, yeni kondansator ve iscilik. Benim warranty'de deductable'im $100. Yani ne olursa olsun bu parayi odemem gerekiyor zaten. $100 odedim, faturayi imzaladik arabayi aldim ciktim. Adami cok sevdigim icin zaten 6000 mil yag degisimi gelmisti onu da ona yaptirdim $72'a.

Ynai extended warranty ile boyle bir maceram oldu. Benim tavsiyem garanti alacaginiz sirketi iyice arastirin, websitelerine bakin, anlasmali oldugu tamirciler var mi bakin. Dealer'in gazina gelmeyin hemen orda. Benim acimdan hafif ugrastirici bir surec olsa da sonunda pozitif gelisti. Garantiye $1800 odemistim, beni $1050 masraftan korudu simdilik. Benim acimdan gorevini yapti yani, geride kalan $750'ye uzulmem bile, garanti bu sonucta illa kullanacaksin diye bir sey yok.

Yarin obur gun allah korusun motor falan patlarsa, daha buyuk bir sey bozulursa naparlar ne ederler bilmiyorum oderler mi yokusa mi surerler ama simdilik ise yaradilar.

Bu arada ben de cok iyi bir tamirci ile tanistim bana en buyuk artisi bu. Bu saatten sonra arabaya bir sey olursa bu adama goturecegim. Eski toprak adamlar bir baska oluyor gercekten, ozellikle Amerika'da bu isi durust, cakal olmadan yapan old school cok insan var onu biliyorum. Genelde Amerikalilarin calisma etigini seviyorum zaten, sirketlerin sevmiyorum, boyle bitireyim.

Herkese iyi gunler. Amerika'da meslegini yapan bir insaat muhendisi olarak detayli bir girdi yazmak istiyorum. Burada yasayan meslektaslarima ya da Turkiye'deki buraya tasinma plani olan meslektaslarima bir yon gosterici olabilir.

Oncelikle kendimden baslayayim; 7 senelik insaat muhendisiyim. Turkiye'de orta halli ama koklu bir universiteden yuzde yuz ingilizce insaat muhendisligi diplomasi ile mezun oldum. Tum kariyerim boyunca da tek bir firmada calistim. 2021 yili ortasinda ABD'ye tasinana kadar Dubai'de alaninda lider firmalardan birinde, ki bu firma dunya uzerinde her yerde operasyonu olan bir geoteknik (daha spesifik olarak zemin iyilestirme) firmasi. 2021 Ekim ayindan beridir de ABD'de calismaktayim.

----Is Arama/Is bulma----

Kisisel ozelimde benim is arama/bulma kisminda cok buyuk bir deneyimim olmadi. Dubai'de calistigim firma ayni zamanda ABD'de de faaliyet gosteriyor. Greencard surecim tamamlandiginda, profesyonel bir sekilde 5 yil calistigim Dubai'deki firmamdan istifa ettim. Istifami verirken yoneticilerime acik ve profesyonel olarak ayrilma sebebimi, yeni hayatimdaki amaclarimi vs anlattim. Yoneticilerim de (Proje mudurlerim, operasyon mudurum ve firmanin genel muduru - ki arkadaslar irlandali, iskoc ve ingilizler) bana kendileri ABD'deki firma bransimiza referans olacaklarini soylediler. Bir aylik ihbar suremi gecirirken ABD'deki denkleri ile gorustuler benim icin ve olumlu geri donusler aldilar. Bu surecte benim icin ABD'deki yoneticiler ile bana is gorusmesi ayarladilar. Is gorusmeme Northeast bolumu baskan yardimcisi, CFO, Northeast bolumu operasyon muduru, NE is gelistirme muduru ve Merkezi Plant Yard muduru katildi. Baya ilginc bir is gorusmesiydi. (CFO ne alaka la :))

Dubai'de yaptigim bu konferans gorusmesi sonucunda ilk intibalari olumluydu, ABD'ye geldiginde ilerletiriz falan dediler.

Bu kismi cok uzatmayayim, kisisellikten biraz cikartayim. ABD'ye geldikten sonra bir-iki aylik bir surec sonrasinda Eski calistigim firmanin ABD bransinda isbasi yaptim.

Tabi bu surec yaklasik 2 ay surdugu icin, arada baska bir suru insaat muhendisligi isine de basvurdum. Basvurularimin %90'ina donus almadim. Linkedin, indeed, glassdoor gibi is bulma sitelerinin yaninda direk sirketlerin kendi sitelerinden de epey basvuru yaptim.

-----Is gorusmesi/Mulakat----

Ilk once diger firmalarla yaptigim mulakati sonra da sirketim ile yaptigim son mulakati anlatayim. Is basvuruma geri donus yapan sirketler ilk once genelde HR calisani vasitasi ile sizi ariyorlar (%70 telefonla ariyorlar, %30 email gonderiyorlar telefon gorusmesi set etmek icin). Size genel HR sorulari soruyorlar; tecruben nedir, gorevlerin nedir, ulkede yasal misin vs. Daha sonra eger bu asamadan memnun kalirlarsa size yoneticilerle bir online mulakat ayarliyorlar. Benim gorusmelerime genelde sirket buyukse proje mudur operasyon muduru ve HR muduru, firma daha kucukse HR muduru ve sirketin genel muduru falan katildi. Gorusmeler genelde cok sicak ve profesyonel geciyor. Karsinizdaki insanlar ilk once sizin kim oldugunuzu, gecmisinizi ve su anki durumunuzu anlamaya calisiyorlar. Daha sonra hemen hepsi sirketlerini, yaptiklari isleri vs tanitiyor ve sirketlerini ovme, sirketlerinin calisanlara ne tur olanaklar tanidigina vs geciyor. Bu hic bir sirkette sasmadi, kucuk ya da buyuk. Hepsi sirketlerini size detaylica tanitiyorlar. Operasyonlarini, gelecek planlarini, kac kisinin calistigini, mudurlerinin kimler olduklari falan anlatiyorlar. Daha sonra size pozisyonun gereklerini, sizden neler beklendigini, calisma sartlarini vs bildiriyorlar. Daha sonra bazilari maas beklentini soruyorlar ve siz soylediginizde "evet bu bize uygun bir fiyat" ya da "bizim baremlerimiz bunun altinda" diye size geri donus veriyorlar. Hemen hepsi "Diger adaylarla gorusmelerimiz devam ediyor, gelismeleri bildiririz" diyorlar en sonunda ve gorusme bitiyor. Is gorusmeleri basli basina cok guzel, profesyonel ve uuk acici bir proses bana kalirsa ABD'de. Ise girmeseniz bile, bu gorusmeler size hic olmazsa birseyler katacaktir emin olun. Benim hic negatif gecen bir gorusmem olmadi. Ozellikle karsimdaki kisilere anlatacagim farkli deneyimlerim oldugu icin hemen hepsi Dubai'deki kariyerim, orada islerin nasil gittigi vs hakkinda cok meraklilardi.

Ve gunu geldiginde, eger ise alinmayacaksaniz, HR personeli size kesinlikle ise alinmadiginizi bildiren bir email atiyor. Hic sasmadi, geri donus almadigim hic bir is gorusmem olmadi. Olumsuz da olsa geri donus geri donustur, size onem verdiklerini gosteriyor.

Bu genel gorusmeler haricinde bir tane daha ozel gorusme yaptim. Dubai'de birlikte bir sure calistigim Rus bir Proje mudurum 2018 yilinda ABD'ye tasinmisti. Sektorun baba firmalarindan birinde proje muduru olarak calisiyor. Onunla kontaga gecmistim. Bana hemen bir gorusme ayarladi HR ile. Onun ardindan sirket Operasyon muduru, onun ardindan da sirket CEO'su ile is gorusmesi yaptim. Hersey pozitif gecti ve bana teklif mektubu gonderdiler. Ama ayni zamanda su an calistigim sirket de is gorusmelerimi sonlandirip teklif mektubunu gondermisti ve suan bulundugum sirketi sectim bir cok sebepten oturu, ama para bu sebeplerden birisi degildi, daha sonraki kisimlarda anlatacagim.

-----Calisma sartlari----

Gelelim su anki calisma sartlari deneyimlerine. Oncelikle ben New Jersey'de calisiyorum. Sirketimin tum ABD eyaletlerinde operasyonlari var ve Business Unitlere bolunmus durumdayiz. Bu yuzden farkli eyaletlerde proje muhendislerinin farkli calisma sartlari, adetleri, praktisleri oldugunu biliyorum. Benim anlatacaklarim New Jersey ozelinde olacak.

Oncelikle ben haftada 5 gun calisiyorum. Santiyelerimiz haftada 5 gun calisiyor Northeast bolgesinde. Ozellikle Florida-Texas gibi sendika olmayan eyaletlerde calisma sartlari haftada 6 gun oluyor genelde. Northeast'de santiye genelde saat 7'de baslar. Isler saat 4 gibi biter normal gunlerde. Muhendisin sahada belki 1 saat daha fazla kalmasi gerekebilir raporlama duzeninize gore. Yani kabaca 7-5 ya da 7-6 calisma standard diyebiliriz.

Burada bir ekleme daha yapayim, ben dedigim gibi zemin iyilestirme firmasinda calisiyorum, operasyonlarimizin dogasi bina insaatina gore, ya da diger disiplinlere gore farkli olabilir.

Bizim santiyelerimizde her santiyenin bir superintendent'i olur. Superintendent kariyerine labor olarak baslamis ve kendini gostermis deneyimlu saha supervizorleridir. Sahanin patronu bu arkadastir. Turkiye ile karsilastirmak isteyen olursa, Turkiye'deki santiye sefinin karsiligi diyebiliriz. Turkiye'deki santiye sefinin aksine bu superintendent arkadasin insaat muhendisi olmasina gerek yoktur. Aslinda Turkiye'deki formenlerin santiye sefi gorevlerini de ustleneni diye dusunebilirsiniz. Santiyeyi bu arkadas yonetir. Uretimi, is gucunu, faturalari vs bu arkadas yonetir. Saha raporlamasini yapar. Ama finansal konulara girmez.

Proje muduru, sahaya ugramaz (tekrarliyorum, benim sektorumde, buyuk insaat projeleri nasildir bilmem) ayda uc dort kere belki gelir. Projenin finansmanini, contractor ile olan isleri vs yonetir.

Proje muhendisi ise (ben), uretimin teknik kismini yonetir. Kalite kontrol yapar, gunluk teknik raportlari hazirlar. Design engineer ile iletisim kurar. Sorun ciktimi cozer vs.

Ozetleyeyim; northeastte genelde 7-5 arasi haftada 5 gun calisirsiniz. Yukumlulukleriniz proje muhendisi iken daha teknik ve kalite kontrol iken proje muduru iken daha finansal ve butce odakli ve musteri ile iletisim uzerine olur. Santiye yonetimi ise superintendent'tadir. Bu arada eger tercih ederseniz superintendent da olabilirsiniz tabi muhendis olarak, sizi engelleyen bir sey yok. Formen-Santiye sefi karisimi bir pozisyon hosunuza gidecekse, biraz da elinizden ufak tefek isler geliyorsa o da guzel bir kariyer emin olun.

----Olanaklar---

Para konusmadan once olanaklardan bahsedeyim. Verecegim ornekler benim sirketim uzerinden ama az ya da cok diger sirketler de ayni seyleri temin ediyorlardir buyuk ihtimalle.

1. Telefon; Eger kisisel hattinizi kullaniyorsaniz sirket bunu belli bir fiyatta reimburse eder. Bizim sirket $100'e kadar geri odeme yapiyor. Ben esim ve kendi hattima $85 veriyorum, her ay faturayi yolluyorum, o ay hesabima (vergisiz) $85 yolluyorlar.

2. Mileage; Eger sirket isleri icin kendi arabanizi kullaniyorsaniz, ozellikle santiyeye gitmek icin, santiyeye git gel yol masrafinizi sirket karsiliyor. Nasil isliyor? IRS'in yer yil belirledigi bir mileage rate var. Bu sene icin bu oran $0.585 per mile. Ay boyunca yaptiginiz milleri bir excel sheet'te turuyorsunuz. Atiyorum toplamda 1000 mil mi yaptiniz? Sirket size $585 oduyor. Bu ucret sizin gaz paranizi, sigortanizi, arabanizi depreciation'i falan icin. Fixed bir rate. Yani siz atiyorum bu 1000 mil icin $150 benzin almissinizdir, $100 sigortaniz vardir, sirket bunlari onemsemiyor. Fixed bir rate veriyor. Genelde de cogu seyinizi karsilayip kara bile geciriyor bu rate. Ben bu sekilde araba alan kisiler biliyorum, mileagelari ile arabayi bedavaya getiren.

3. Yillik izin; Bu cogu sirkette biraz sorun. Size verilecek 7-10 gun yillik izin burada baya standard. Benim yillik iznim 4 hafta. Calistigim sirket avrupali bir sirket oldugu icin az bira ona uymuslar. Gerci yeni balayan muhendislerin yillik izni 3 hafta ama ben grupta 6 senedir calistigimdan ve 5 yil sonra 4 hafta verdiklerinden bana da 4 hafta verdiler. Izinler saat uzeriden hesaplaniyor bu arada. Bir gun 8 saat. Ynai 4 hafta izin 160 saate denk geliyor. Siz arada isini varsa (mudur de izin verirse) gun icinde atiyorum 4 saat de izin kullanabilirsiniz. Saatlik izninizden duser. Yani kisacasi yillik izinler gun uzerinden degil, saat uzerinden hesaplaniyor.

4. Hastalik izni; bu da sirketten sirkete degisen bir durum. Bazisi hic vermez. Hastaysan ya ise gelmen gerekir ya da ucretli izin kullanirsin. Genelde sirketler 5 gun verir bunu klasik olarak. Benim sirket yine dedigim gibi farkli biraz bu konuda 15 gun hastalik iznim var. Ama sadece hastalik ve medikal durumlarda kullanabiliyorsunuz. Ben daha hic kullanmadim bir gun haricinde. Sirket eger yillik checkup yaparsaniz $400 bonus veriyor. Ben de gittim free checkup'imi oldum o gunu de hastalik izninden dustum.

5. Bonuslar; Diger sirketler nasildir bilmiyorum ama bizim sirket ota boka bonus veriyor. Yenio yilda kendinize uc tane hobi belirleyin, mart ayinda da durumunuzu rapor edin $100 hediye ceki verecegiz dediler. Covid asisi olanlara zaten $300 bonus verdiler. Ben ise baslamadan once olmustum, sorun degil al bu bonusun dediler. Gecen hafta mental health haftasiydi sirkette. Sizi rahatlatan is sonrasi aktiviteleriniz neler uc tane yazin HR'a yollayin, uc ay sonra da bu aktiviteleri yaptiysaniz rapor edin $400 verecegiz bonus olarak dediler. Ha bire bir bonus donuyor ortada ufak tefek. Disciye git bonus al falan diyorlar. Cogu bonus da isle alakali degil, sizin kisisel sagliginiz, mental sagliginiz, hobileriniz ile ilgili. Bu gercekten bambaska bir calisma kulturu. Bu sirket ile de alakali degil, cunku ayni sirketin Dubai bransinda calisirken hic yoktu bunlar.

6. Saygi - Baski - Ittirme; Benim gozlemledigim bu durumlarda hic sikinti olmuyor. Herkes isini yapiyor. Ast-ust iliskisi profesyonel olduktan sonra baya yakin. Benim operasyon muduru bana habire gif gonderiyor (bu arada ABD'de bu gif isinin boku cikmis durumda. Is emaili atiyorlar, gif ile cevap veriyor CEO. Proje mudurune bugun su kadar uretim yaptik diye mesaj atiyorum, jennifer lopez dansi gifi atiyor bana geri). Isinizi yaptiginiz surece, insanlar size saygili davraniyorlar bu kesin.

7. Saglik sigortasi; Yine sirketten sirkete degisiyor, ozellikle yaptigim mulakatlarda gordum. Bizim sirketin saglik sigortasi iyi baya, Cebimden toplamda $227 cikiyor ayda.

8. 401K. Gelende sirketler ilk 3%'i yuzde yuz sonraki 3%'i yuzde 50 karsiliyorlar. %6'yi yuzde yuz karsilayanlar da oluyor.

9. Profit Sharing; Bizim sirket her yil sirketin karindan pay dagitiyor tum calisanlara. Tum calisanlar pozisyonlari farketmeksizin sabit bir kar payi aliyorlar. En alttan en uste ayni. Ornek olarak gecen senenin kar payi $3150'ydi. Diger sirketler bunu yapiyor mudur bilmiyorum.

10. Sene sonu bonusu: Bu bonus da performansiniza bagli ve yuzde olarak odeniyor. Performansiniza gore her sen 5% ile 10% arasi bir miktar brut maasiniza gore. Yani o sene cok iyi bir performansiniz varsa ve brut maasiniz 70binse, 7000 gibi bir bonus aliyorsunuz, ya da ortalamaysaniz $3500 ya da bu ikisinin arasi. Bu oran yoneticilerde kactir bilmiyorum, ama merdivende basamaklar arttikca oran da artiyorsa sasirmam acikcasi.

11. Per Diem; Bu ise gunluk harcirah. Bizim sirketin politikasi su sekilde; Eger sirket seni evinden 70 mil uzakta bir santiyeye gorevlendirirse seni otelde konaklatiyor ve santiyede bulundugun her gun icin sana vergisiz $60 per diem veriyor. Bunun mantigi iste 3 ogun yemegini karsilasin. Yani mesela ben NJde yasiyorum, atiyorum Boston'da bir santiyeye gonderirlerse beni orada kaldigim her gun icin $60 dolar oduyorlar ve bu per diem icin vergi vermiyorsunuz. Vergi kesilmiyor, para direkt sizin.
    Ben henuz hic NJ disinda calismadim, ise girerken de belki kirk yilin basi gondeririz Boston'a Washington DCye falan demislerdi, simdilik gerek duymadilar.

----Maaslar---

Geldik en alengirli ve herkesin merak ettigi kisma. Malum maas soylemek biraz garip bir durum ama en nihayetinde bir forumdayiz ve beni sadece Eire olarak taniyorsunuz kim oldugumu bilmiyorsunuz. Yani gercek hayatta maasimi soylesem utanirim ama burda forumun amaci zaten bu o yuzden acikca ne kazandigimi soyleyeyim. Bu maas konusunda sadece iki ornek verebilecegim birebir offer aldigim. Birincisi ustte bahsettigim kabul etmedigim teklif. Digeri de su anda calistigim is.

1. Kabul etmedigim teklif; Isler daha cok Florida'daydi. Calisma sartlari ise haftada 6 gun uzerindendi. Haftada yaklasik 60 saat calismanizi bekliyorlar. Her uc haftada bir evinize ucakla gonderiyorlar. Yani atiyorum eviniz New Jersey'de ise ve Florida'daki projede iseniz her uc haftada bir iki haftasonu gunu icin sizi eve gonderiyorlar. Per diem icin $30 veriyorlardi. Onerdikleri brut maas $80,000 arti kendi arabami kullanacaksam ayda $600 flat car allowance.

2. Kabul ettigim teklif; Bana CFO ilk gorusmede direk $62,000 onerdi. Benim ne kadar istedigimi falan sormadan, bizim proje muhendislerine verdigimiz en yuksek maas bu dedi. Ben az bu ben daha fazla dusunuyorum falan dedim ama yapabilecegim bir sey yok dedi. Bu arada soyle anlastik;

Maas: $62,000
Imza Bonusu tek seferlik ilk ay yatacak sekilde; $5,000
Yil sonu bonusu: $3,000 (bunu soyle dusunun, eger 1 yil calissaydim yaklasik bu parayi hakkederdim zaten ama ben 2021 yilinda sadece 3 ay calismis olacaktim. Yani 3 ay calisip bir yillik bonus almak oluyor)

Ben dusunmek icin biraz sure istedim. Tam o arada yukarida soyledigim $80,000'lik teklif mektubu geldi diger firmadan. Ben de direkt CFO'yu aradim, bir gorusme daha yapabilir miyiz dedim, boyle boyle ben guzel bir baska is teklifi aldim ama gonlum 5 senedir calistigim firmadan yana, seviyorum bizim firmayi flan. Tabi ki dedi, bu cok profesyonel bir durum, oturalim konusalim dedi.

Oturduk tekrardan. Sen ne kadar istiyorsun dedi. Dedim sen 62,000 veriyorsun onlar 80,000 gel arayi bulalim. 72,000 gibi birsey yapalim. Yok dedi ben en fazla ciksam ciksam 67,000'e cikarim. Basladik pazarliga. Ama o da gayet profesyonel yaklasiyor ben de, anlatiyorum ona sirkete neler katacagimi, bu sirkete ne tur referanslar ile geldigimi, Dubai bransindaki basarilarimi falan. En sonunda dedim bak sen 67,000 diyorsun, ben 72,000; gel yine ortada bulusalum $69,000 yapalim. Imza bonusunu da 5000 verme, 3000 ver. Nasil?

Eire, olduruyorsun beni dedi Tamam dedi. Sonra da ekledi; Eire, sen burda normal ise aldigimiz yeni muhendislerden degilsin, bizimle zaten 5 senedir calisiyorsun, sadece kisa bir sure bu pozisyonda calisacaksin. Evet maasin su an bu, ama bize gecen 5 yilda guvendigin gibi guven; you are on good track in this company dedi.

Yani 2021 Ekiminde su sartlarla basladim ise;

Maas: $69,000
Imza Bonusu (Tek sefer): $3,000
Yil sonu bonusu: $3,000

Gecen ay benim operasyon mudurunu aradim. Dedim bak 6 ay oldu, beni denediniz, 4 tane proje bitirdim bu surecte. Artik kafanizda soru isareti yoktur benim hakkimda sanirim. Ben maasim ve kariyerim hakkinda konusmak istiyorum diye. Tamam ben CFO ile konusacagim dedi. Iki gun sonra "Eire maasini $73,000 yaptik" dedi.

Ben sinirlendim birazcik acikcasi. Ben ondan benim maasima istedigi zammi yapmasini degil, maasim hakkinda konusmak istedigimi soyledim. Yani belki ben daha yuksek birsey isteyecegim. Neyse Mayis ayi itibari ile yillik maasim $73,000'e cikti. O ilk isi almadigima hic de pisman degilim. Haftada 5 gun calisiyorum, her aksam evimdeyim, yilda 4 hafta iznim var. DIsciye gittim diye bonus veriyorlar. Daha onemlisi 6 senedir ayni grubun icindeyim. Hala Dubai'deki yoneticilerime, calisma arkadaslarima ayi cati altinda calisiyorum. Ama herseyden onemlisi kariyerimin ilerlemesi. Operasyon muduru ile konustuk gecenlerde, 2022'nin ikinci yarisinda Asistant Proje Mudur rolu verecekler yeni gelen projelerde yavas yavas.

Evet simdilik aklima gelenler, kendi deneyimlerimle harmanlanmis sekilde bunlar. Kusura bakmayin kisisel cok fazla sey sikistirdim araya ama en nihayetinde su ana kadar edindigim gozlemledigim tecrubeler hep kisisel yasadiklarim.

Sorulariniz olursa daha spesifik bilmek istediginiz ABD'de insaat muhendisligi hakkinda cekinmeyin.

Yukarida yazdigim girdi teorik olarak (ve biraz karmasik olarak) ABD'deki vergi kesintilerini acikliyor ama haklisiniz acikcasi buyuk bir laf salatasi. O yuzden kendi gelirim uzerinden bir ornekle daha anlasilir yapayim;

Brut maas $73,000. Evli ve es calismiyor. Cocuk yok. Eyalet New Jersey.

Evli oldugum ve vergi bildirimlerimizi esimle birlikte (Married filling jointly) yaptigimiz icin Federal vergide bize tanimlanmis Sdandard deduction $25,900. Yani $73,000 olan maasin ilk $25,900'undan hic federal vergi kesilmiyor.

Geriye vergilendirilebilir $73,000-$25,900 = $47,100 kaldi. Bu tutar uzerinden federal vergi odemeye baslayacagim (vergilendirilebilir kazanc).

Evli ciftler icin vergilendirilebilir kazancin (VK) ilk $20,550'i %10'luk vergi diliminde. Benim VK su anda bu tutarin uzerinde. Yani bu tutarin tamamina %10 vergi odeyecegim. $2,055 yapar. Bu cepte.

$47,100-$20,550 = %26,550 kaldi ust bareme gecen. IRS diyor ki, %20,550 ile $83,550 arasi %12 vergilendirilir. Yani $20,550 uzerindeki $60,000'a kadar olan kisim. Ama benim sedece $26,550 kaldi vergilendirilmesi gereken yani %12 bareminde kaliyorum ve bir ust bareme gecmiyorum (%22 baremi brut $120,500 dolar gelirden sonra basliyor farkettiyseniz). Yani %12'lik baremde $26,550 carpi 0.12 = $3,186 odemem gerekiyor.

Toplamda $2,055+$3,186 = $5,241 federal vergi odemem gerekiyor benim. Burada iki terim var bilseniz iyi olur. Nominal vergi ve marjinal vergi. Nominal vergiye gore %12 vergi odedim cunku vergiyi odedigim en son barem bu %12. Marjinal vergi ise $5,241/$73,000 = %7.18. Ikisi de ayni seyi ifade ediyor ($5,241 eyalet vergisi), ne taraftan baktiginiza gore ismi degisiyor sadece.

Yani ozet olarak $73,000 gelirle, evli ve filing jointly, herhangi bir pre-tax deduction gostermeden odemem gereken federal vergi $5,241.

FICA ise $73,000 carpi 0.0765 = $5,584

New Jersey Eyalet vergisinde kisi basi $1000 dolar kredi veriyor. Yani iki kisilik bir aile icin $2000. Bunu brut maastan cikartiyorsunuz vergilendirilebilir kazanc $71,000 oluyor ve vergi bunun uzerinden odeniyor. New Jersey'de dilimler cok fazla. O yuzden asagidaki gorseli koyuyorum direkt;

Benim gelirimde nominal vergide %3.5'luk dilimde kaliyorum, sirasi ile %1.4, %1,75 ve %2.45lik dilimlerden gecerek. Toplamda odemem gereken New Jersey Eyalet vergisi: $1,330. Nominal orani %3.5, marjinal orani ise %1.82.

Ayrica New Jersey'e ozel bazi sigortalar var (Issizlik sigortasi, malulluk sigortasi, is gelistirme katilim payi falan toplam 4 kalem). Bunlarin toplaminin orani %0.7. Brut maasinizin %0.7si bunlara kesiliyor. O da yilda $511 yapiyor. (Saglik sigortasi degil bu karistirmayalim)

Kisacasi $73,000 brut yillik maas ile marjinal oran olarak bakarsan

%7.18 Federal +%7.65 FICA + %1.82 Eyalet + %0.7 Sigortalar = %17.35 marjinal bir vergi yukum oluyor.

Bu vergiden sonraki kalan butun para benim net param. Ne yapar?

$73,000 brut maas - $5,241 Federal Vergi - $5,585 FICA - $1,330 Eyalet vergisi - $551 eyalet sigortalari = $60,333 net maasim.

Ben maasimi her iki haftada bir aliyorum, yani yilda toplam 26 paycheck. Her iki haftada bir hesabima yatmasi gereken;

$60,333/26 = $2320.

Ama benim elime bundan daha az geciyor (Yaklasik $2,110).

Yani her paycheck'te sirketim benim adima yaklasik $200 kadar fazla tax withholding ediyor. Senede ~$5,000 eder. Bu tutar 2023'un basinda vergi iadesi (Tax Return) doldurdugumda bana geri iade edilecek bir kismi Federal yonetimden (IRS) bir kismi da New Jersey tarafindan.

Not: Hesap kismina pre-tax saglik sigortasi'ni katmadim. Aslinda benim vergi yukum bu saglik sigortasi sebebi ile az biraz daha dusuk cunku senede $2,750 kadar bir saglik sigortasi odemem var ve bu tutar benim vergilendirilebilir kazancimdan dusuruluyor. Yani federal vergi hesabi yaparken aslinda Brut maas - Standard deduction - Saglik sigortasi tutari yani; $73,000 - $25,900 - $2750 = $44,350 olmasi lazim ama daha fazla karisiklik yapmak istemedim. Siz daha detayli hesaplamak isterseniz kullanabilirsiniz. Bu pre-tax deduction odemeniz gereken federal vergiyi az biraz daha dusurecektir.

Genel Ozet: Eger ayda $73,000 kazanan evli ve cocuksuz, NJ'de yasayan biriyseniz, yaklasik toplamda %17-17.5 vergi odersiniz. Daha az kazanirsaniz vergi oraniniz duser, daha cok kazanirsaniz vergi oraniniz artar. $73,000 maasla elinize yillik asagi yukari $60,000 gecer yillik, aylik $5000. Gercekte ise aylik $4750 gibi bir tutar gecer, geri kalanini ertesi sene vergi iadesinde alirsiniz.

Umarim biraz aciklayici olmustur.

@MySea Subaru'dan cok memnunum acikcasi. Benim arac aldigimda 91,000 mildeydi Kasim 2021'de aldim. Suan 101,000 mildeyim. Klima kompresor arizasi disinda hic bir sorun yasamadim henuz ki o kompresor arizasi da zaten arabayi aldigimda olan bir durummus, ben yaz sicaklari geldiginde farkettim.

Sanirim Subaru ozellikle kuzeydogu eyaletlerinde cok daha fazla tercih edilen bir arac. Burada kiminle konustuysam "Subaru basini agritmaz, yagini duzenli degistir 200,000 mil bile yapar" dedi bana hep. Amerikalilarin gozunde de yeri cok iyi, guveniyorlar.

Ilk once en buyuk eksigini soyleyeyim; Subaru araclarda boksor tipi motor kullanildigi icin kabin icinde motor sesi diger arabalara kiyasla daha yuksek. Yani gurultulu bir araba acikcasi, yalan yok. Ama sanirim bir sureden sonra alisiyorsunuz o sese, artik benim dikkatimi bile cekmiyor diyebilirim. Anca baska bir araba kullanirsam arada anliyorum benim arabanin gurultu yaptigini.

Onun yaninda cok fazla eksi sayamayacagim sanirim. Eksi diyebilecegimiz bir ayni fiyattaki benzer araclarla karsilastirildiginda Subaru'nun donanimlari belki biraz daha dusuk olabilir. Atiyorum benim aracta bluetooth var, var ama baya ilkel. Araca bindigimde otomatik baglanmiyor, her seferinde manuel baglamam gerekiyor bluetooth'u. Bunun gibi ufak tefek seyler.

Artilarina gelince, bir kere araba cok dengeli. En cok sevdigim ozelligi o. Yolu cok guzel tuttugunu hissediyorum. Dedigim gibi simdilik 10,000 mil kullandim araci, ve arac 101,000 milde ve bana en ufak bir sorun cikartmadi. Kabin ici malzemeler ve iscilik bence cok guzel. Vites gecisleri cok guzel, araba zorlamiyor.

Tamir ve yedek parca olarak, benim diger araclarla olan bilgisizligim sebebiyle karsilastirma yapamayacagim ama yukarida bahsettigim kompresor arizasi ile ilgili bilgi vereyim. Tamirci kompresor'u yenisi ile degistirdi. Kondansatorde sizinti varmis, onu da yenisi ile degistirdi. Yani yeni kompresor arti yeni kondansator arti tamircinin isciligi toplam 1100 dolar tuttu. (Garanti yaptirmistim araca alirken, garanti odedi benim)

Subaru Forester ozelinde konusmak gerekirse de, ic hacmi cok guzel aracin. Icinde iken hic bunalmiyorsunuz, sanki tarla gibi. Gorus acilari, camlar cok iyi. Outback kullanmadim, ama Forester Outback'e gore daha yuksek tavanli ve uzunlukta daha dar. Bagaj hacmi gayet tatmin edici.

Dedigim gibi genelde trafiksiz sehiricinde 27-28, trafikli sehir icinde 24-25 MPG yakiyorum. 15 dakikadan uzun otoban suruslerinde de ortalama 55-60mph arasi hizda yumusak kullanislarda 30-34 MPG yakiyor ki daha bu sabah ise gelirken yollar baya bostu, ben de acele etmeden baya yumusak kullanarak 38MPG yapti.

Subaru'nun duydugum en onemli bakim ipucu, yagini ve filtresini eksik etmemekmis. Ben arabadan cok anlamiyorum, yanlisim varsa arkadaslar duzeltsinler ama sanirim Subaru'daki motor V motor degil de boksor tipi motor oldugundan, ve bu motorda pistonlar yatay hareket ettiginden yag cok oneliymis asinmayi engellemek icin V motorlara nazaran. Full sentetik yag kullanilmasi gerekiyor. Dedim ya burdaki yerliler "Yagini duzenli degistir, cocugunun mezuniyetini bile gorur" diyorlar.

Uzun yazdim ama, kissadan hisse; ben cok memnunum. Gurultulu sadece birazcik kerata!

Kredi skorum ile ilgili gelisme oldugu icin buraya yazayim bilgi olarak merak eden arkadaslara bir arti bilgi olsun.

ABD'ye Agustos 2021'de tasindim. Esim polonyali oldugu icin burda ozellikle polonyalilara calisan bir credit union'da banka hesabimiz. Bu hesap uzerinden esim ve kendime her biri $500 limitli secured kredi karti cikarttik ve ilk ekstremizi Ekim 2021'de aldik. Yani kredi gecmisimiz Ekim 2021'de basladi.

Bu arada arabami yarisi pesin para geri kalani financed olarak aldim kasim ayinda. Toplam $21500 gibi bir ucret ile. $11500'unu financed ettim. Yillik %21.99 APR ile (yani kisacasi vampir tefeciden borc almaktan bir farki yok). Bu loan'in taksitleri 60 ay boyunca aylik $311. Tabi boyle yuksek bir APR ile 5 yil icinde bu borca odeyecegim faiz yaklasik $7000 olacakti eger her ay $311 odeseydim. Ben ilk ay $2000 odedim, sonra vergi iadesi ve calistigim isteki bonusum geldi falan elime ne gecerse odedim bu faiz miktarini dusurmek icin (Finance yapan firma erken odemelerde bir ceza uygulamiyor, yani borcu istediginiz zaman kapatabiliyorsunuz. Duyduguma gore bazi firmalarda erken odemede penalty'ler oluyormus). Neyse demem o ki yaklasik $11,500 olan borcumu su anda $1800'e indirdim erken odemelerle. Bu surecte $600 kusur faiz odedim tabi. Simdi faizim gunde $1.07. Artik bilerek ayda $320 oduyorum, borcun kapanmasini istemiyorum daha kredi skorumu etkilememesi icin cunku ekim ayinda kira sozlesmemi yenileyecegim.

Neyse durum bu. Iki adet her biri $500 limitli kredi karti ve $11500 araba kredisi ile gecen ay en sonunda kredi skorum olustu.

Benim ilk kredi skorum 710 esimin ise 750 olarak hesaplandi. Burda bir parantez acayim; ben kredi kartinda yaklasik %10 gibi bir bakiye birakiyordum hep hesap kesim tarihinde, esim ise %3 falan. Ayrica araba kredisi sadece benim adima.

Biz aslinda bu skorlarin baya altinda bekliyorduk ilk skorlarimizi, bence gayet guzel skorlar ilk skor icin. Tabi bu surecte faturalarimizi hep zamaninda odedik falan.

Kredi skorumuz olusunca ilk costco ziyaretimizde Citi Anywhere costco kredi kartina basvurduk supermarketin icinde. Ertesi gun haber geldi $5,500 limitli kartimizi onayladilar. Kartlar gecen hafta elimize gecti (bir tane benim bir tane esim adina ama her ikisi de ayni hesabi kullaniyor. Yani ayri ayri $5,500 limitli degiller. Ortak)

Su anda kredi skoruma yeniden bakmadim. Baktigim zaman hard inquiry mi oluyor bilmiyorum, gerek de yok henuz herhangi yeni bir borca girmeyecegim. Daha once burada 3-4 tane farkli bankadan kredi karti sahibi olmak yararli oluyor kredi skoru icin demislerdi sanirim, ilerleyen gunlerde ya da aylarca Chase, BoA gibi bankalarin da kredi kartina basvuracagim sanirim.

Bu Costco kredi kartini alirken maasin ne kadar etkisi oluyor bilmiyorum; maas soylemek ayiptir ama bilgi olsun diye yazayim kusura bakmayin - yillik $69,000. Esim ise calismiyor ve geliri yok henuz (New Jersey'de grafik tasarimci arayan varsa bana ulasabilir hehehehe).

Ozet olarak; bir secured kredi karti, bir yuksek faizli araba kredisi, duzgun odenmis faturalar ile 6 ay sonra ilk kredi skorumu ben 710 esim ise 750 olarak aldi. Bu kredi skoru ve gelirimiz ile Citi'nin $5,500 limitli costco anywhere kredi kartini alabildik simdilik.

ayri bir not acayim; Citi Anywhere costco kredi karti baya guzel. Biz zaten costco'dan baya alisveris yapiyoruz hatta koltuk takimimizi televizyonumuzu bile costco'dan aldik. Ayrica ben butun benzin alisverisimi costco'dan yapiyorum neredeyse ayda $150-200 kadar. Benzin alisverislerinde %4, Costco'dan yapilan alisverislerde executive uyeligin %2 bonusu uzerine %2 cashback ve diger her turlu harcamada, nereden oldugu onemli degil %1 cashback veriyor. Iyi yani bence.

Merhabalar,

Aslinda bu sorunun sorulacagi yer burasi mi tam bilemedim ama NJ'de yasadigim icin buraya yazmak uygun olabilir. ABD'de NJ'de yasayan yeni bir gocmen oldugum icin uye olabilecegim, etkinliklerine katilabilecegim Turk dernekleri ariyorum. Yani atiyorum elimizden gelen birsey olursa yardim edelim, arada sirada milli bayramlarimizda organizasyonlarda bulunalim, yani kisacasi burada Turkiye'mizi temsil edelim, dayanismaya katkimiz olursa katki saglayalim falan diye. En olmadi arada sirada hali saha ayarlayan bir vakif bile olsa tavim acikcasi:)

Tabi boyle dernek mernek diyince hafif cekincem de oluyor, kendimizi yanlislikla zararli cemiyette bulmayalim diye. Bundan bagimsiz, acikcasi din isleriyle baya alakasiz birisiyim; o yuzden turk-islam dernegi, camii, cemaat gibi seylere peh ihtiyacim yok sahsi olarak; boyle modern, cumhuriyet ilkelerini yasatan, milli bayramlarimizi falan kutlayan organizasyon yapan bir (ya da birkac neyse) dernege uye olmak hatta aktif katkida bulunmak istiyorum.

Boyle vakiflar, dernekler, cemiyetler, halisaha gruplari falan var mi bildiginiz? Ben 2021 Agustos'ta tasindim ABD'ye ve NJ'ye, etrafimda hic ama hic Turk yok. Sadece iki uc haftada bir Istanbul Food Bazaar'a gidiyorum, o kadar. Evet biliyorum bazi cevaplari; "Turklerle takilma, burdaki turkler gurbetciyi gurbette oper vs" biliyorum, ama illa ki sosyal, cikarci olmayan, ABD'de hem ulkemizi/halkimizi guzel bir sekilde tanitmak hem de diaspora olarak birlik beraberlik gosterip baskalarina yardim etmek (mesela bireysel olarak Kadir bey'in Houston'a giden bir cok kisiye ettigi gibi) gibi istekleri olan Turkler elbette vardir yahu. Benim esim Polonyali, burdaki polonyalilar cok aktifler cok birbirlerine baglilar. Hatta benim banka hesabim bile bir polonya credit union'indan o derece.

Varsa tavsiyeleriniz cok guzel olur. Ayrica bu konuyu yazabilecegim baska bir baslik varsa affola, bulamadim ben.

Ve evet ABD'de gecirdigim yaklasik 2 yilin sonunda ilk defa trafikte polis tarafindan durdurulup trafik cezasi yedim. Gayet olaysiz ama ilk sefer oldugu icin heyecanli bir deneyimdi benim icin.

Oncelikle yukarida belirttigim durumu tekrarlayayim ABD'de 2 yil icinde toplam 25 bin mil yapmisim, hic polis cevirmesine girmemistim cunku gercekten de is trafige geldiginde insani olarak kurallara cok uyan birisiyim. Bence hepimizin de odevi bu. Trafikte nolur kendimizi dusunmeyelim, acele etmeyelim, kurallarin herkes icin oldugunu bir an icin bile unutmayalim. Neyse bu iki yillik seruvenimi omzumda bir badge gibi tasirken ve kendimle gurur duyarken nasil olduysa, ben de trafik kurali ihlal ettim dun.

Kayinpeder ve esimle NJ'de Point Pleasant'a gittik dun sahile. Donuste dondurma yemek icin bir yerde durmustuk. Cikisi yaptim minor yola, ana yola baglanacagim. minor yolda kavsakta durdum, stop isareti oldugunu dusunuyorum. ana yol da tek yon akiyor sadece, donus sadece sola.

Durduktan sonra sagima baktim gelen giden yok, ciktim yola. Ilerlemeye basladim ama sag seritte siyah bir SUV yolun ortasinda durmus onunde araba olmamasina ragmen hareket etmiyor. Allah allah dedim ne bekliyor bu, tam gectim bunu arkama yanasti isiklari acti. Ha dedim, milli olduk.

Ben en sol seritteydim. Yol tek yok oldugu icin sola sinyal verip emniyet seridine park ettim. Polis bey de arkama park etti.

Ilk is camimi indirdim (bunun dogru olup olmadigini su an bile bilmiyorum ama oyle yaptim o anda). Arabayi stop ettim. Hemen cuzdanimi, Registration'i ve Insurance'i onume koydum. Ellerimi direksiyona koydum ve beklemeye basladim.

Yaklasik bir dakika sonra arabasindan indi arkadas. Benim arabanin arkasinda iken telsizden plakamin ilk 3 basamayini soyledi arkadaslarina. Sonra yanima geldi. Iyi gunler Sir dedim.

Cok kibarca ilk soyledigi sey "iyi gunler, kamera da kayit aliyorum gorusmemizi" gibi bir sey soyleyip gogsundeki kamerayi gosterdi. Ok dedim.

"Sizi durdurmamin sebebi kirmizi isikta gectiniz" dedi. Ben uzuldum cok, kirmizi isikta gecmek buyuk suc, puani buyuk. Zaten olmamasi da gereken birsey. Ben gece saat 3'te bombos yolda kirmizi yansa bir allahin kulu olmasa yesili bekleyen adamim.

"Memur bey cok uzgunum, ben gercekten de farketmedim, o yolun stop sign yolu oldugunu dusunmustum" dedim.

"Hayir trafik lambali yol. Ben tam geciyordum ve sizin kirmizi isik cizgisinden daha ilerde durdugunuzu farkettim. Daha sonra durup bekledim ne yapacaksiniz diye ve sizde isik kirmizi iken sola dondunuz. Anliyorum o yolu stop sign olarak karistirmis olabilirsiniz ama trafikte cok dikkatli olmalisiniz" dedi.

Benim tabi hic itiraz edecegim bir pozisyon yok. Yapmisim bir eseklik, yasa ne soyluyorsa o. Peki memur bey cok uzgunum boyle bir hata oldugu icin dedim. Bana bir 3 dakika verin geri gelecegim dedi ve arabasina gitti bana cezayi yazmaya basladi.

Ben tabi o arada hemen google maps'e girdim street view'den caddeye baktim ve evet adam hakli orda trafik lambasi varmis. Bilenler bilir burda bazi lambalar gercekten de cok kotu bir sekilde yerlestiriliyor bazen farketmiyorsun bile. Neyse olan oldu, kirmizi isikta gecmisim.

Daha sonra polis bey geri geldi.

"Ideal bir driving record'un var. Belli ki bilerek degil hata ile gecmissin. Kirmizi isik cezasi yazmiyorum, "restricting passage" cezasi yaziyorum, bunun puani 0 ehliyete. Bir daha lutfen daha dikkatli ol" dedi. Sari ceza kagidini verdi.

Ben cok tesekkur ettim. Dikkatli sur dedi gitti.

Yani ben istemeden sanirim iyi hale dayanarak bejim cezami daha ufak bir ceza olarak gosterdi. Sanirim su kavsakta boyali alan ihlali ya da driveway'i kapama gibi birsey. Hic olmasza ehliyete puan cezasi olmayacak.

Boyle stressiz bir deneyim yasadim dun.

Iyi gunler. Zaman geldi catti, 35e giriyorum haftaya. Askerlik tecilinde yolun sonuna geldim. Yil bitmeden dovizle askerligi aradan cikartmak istiyorum ama durumum biraz karisik, bilgisi olan varsa cok makbule gececek cunku mevduatta benim durumum hakkinda aciklayici birsey bulamadim.

2017 yilindan beri yurtdisinda yasiyorum. 2017, 2019, 2022 yillarinda askerligimi tecil ettirdim. 2017-2021 arasi Dubai’de bir firmada calistiktan sonra 2021’de ABD’ye yerlestim IR1 ile. Burada 2021-2023 temmuz arasi Dubai’de calistigim firmanin ABD bransi ile calistim (ayni ana firmaya bagli, iki firma. Biri BAE’de yerlesik digeri ABD’de yani ayni firma degiller). 2023 eylul’de de is degistirdim su an baska bir firmada calisiyorum.

Sanirim dovizle askerlik basvurusuna firmalardan alinmis calisma surelerimi gosteren mektup goturmem gerekiyor. Dubai’de calistigim firmadan aldigim bir mektup var zaten. Burdaki onceki firmamdan almadim ama istersem vereceklerdir.

Benim sorum, yurtdisinda 3 sene kurali sadece son calisma izni ile bulunulan ulke icin mi yoksa Dubai’yi de dahil edebiliyor muyum? Eger edemiyorsam yani ABD’ye yerlestigimde zaman sifirlandi ise burada daha 3 senemi doldurmadim.

Kisacasi 4 sene Dubai’de calisma izni ile kesintisiz calistim. 2021’de ABD’ye IR1 ile tasindim ve burada 2 senede iki ayri firmada calistim. Bu durumda nasil bir yol izlemem gerekir? Hazir yilsonu iken fiyat artmadan aradan cikartmak istiyorum bu isi acikcasi.

Eger yukaridaki durum sorun cikartacaksa ikinci senaryo burada 3 senemi doldurunca vatandaslik islemlerim baslayacak, sanirim 2024 sonu 2025 basi gibi ABD vatandasi olurum. Cifte vatandaslik durumunda calisma gecmisi olayi aranmiyor sanirim. Boyle bir durumda 2023 sonuda biten tecilim ile 2025 basinda ABD vatandasi olarak dovizle askerlige basvurmam arasinda gecen 1-1.5 sende ne gibi sikintilar dogabilir? Asker kacagi olarak gorunuyor olagim sonucta. Bu sure zarfinda kesin en az bir kere Turkiye’ye de giderim ben, gitmem gerekir. Asker kacagina dusmek daha sonrasinda dovizle askerlik basvurusunu etkiler mi?

Bu iki konuda bilgisi olan varsa cok sevinirim.

New Jersey (Linden) icin bizim aylik sabit harcamalarimiz icin bir guncelleme yapayim;

Kira: $2,046 (1Br apartman. Kira $2,021 ve cop $25. Her sene $575 senelik amenities fee var; havuz gym falan icin onu katmadim).

Su: $45 civari. Kiraya ek olarak geliyor.

Elektrik: Kisin $90-100, yazin $120-130. Ortalama. (PSE&G)

Ev interneti: $75 ( Xfinity. $15 modem kirasi dagil; sanirim 400mbit)

Mobil: $207 (T-mobile; 3 hat arti iphone 14pro ve 14 pro max taksidi -24 ay)

Arac sigortasi: $213 (Geico - arac 2015 Subaru Forester) tek arac.

Saglik sigortasi: $325 (Calistigim sirket uzerinden, Ben ve esim icin - BSBC)

Evcil hayvan saglik sigortasi: $65 (bunu her kopek sahibine oneririm kesin - Lemonade)

Uyelikler $60 civari (netflix, hulu bundle ve youtube premium)

Benzin: Aylik yaklasik $300 gibi. Benim is-ev arasi mesafe gunluk 75 mil gibi simdi is degistirdikten sonra. Ayda yaklasik 1,500 mil is icin yapiyorum nerdeyse.

Hepsini toplayinca sabit giderler yaklasik $3,500 civarinda.

Geri kalani cok kisisel, mutfak masrafi, ekstra harcamalar falan cok degisken kisiden kisiye, hatta bizim icin aydan aya baya degisebiliyor.

Ama ne olursa olsun o $3,500 aylik cebinizden cikiyor cunku sabit masraf.

Merhabalar.

Gecen ay is degistirdim, su an calistigim sirket yonetici pozisyonumda oldugum icin sirket kredi karti verdi bana. Kart Wells Fargo’dan. Uzerinde bizim sirketin logosu ismi falan var ama ayni zamanda benim de ismim var. Kartin limiti $15,000. Bu kart sirket karti olmasina ragmen benim kredi skorum uzerinde arti eksi bir etkisi olur mu?

Experian’dan baktim bu kart kayitlarinda gorunmuyor ama bu ayin basinda geldi kartim, yani daha erken de olabilir bilmiyorum. Sonucta bu karti odeyen ben degilim, evet benim adima ama kredi skorunda etkisi olamaz diye varsayiyorum ben.

Benim su an elimde 4 adet kendi kredi kartim var, toplam limit $11,500. Bunlar kendi kartlarim.

Baska bir konu da, benim kredi skorum fico olani 780 civarindaydi gecen aya kadar. Utilization’i hep %1-5 arasi turuyorum hesap kesiminde, tavsiye ederim. Sadece agustos’ta turkiye’ye gittik tatile, odeme disiplinimi bozdum, %13 kredi kullanimi ile girdim hesaplama donemine kredi skorum 738’e dustu bir anda ama sorun degil. Yine 1-5% disiplini ile kisa surede geri donecektir diye dusunuyorum, zaten kisa surede kredilik bir durumum yok cok sikinti degil acikcasi. Ama bilgi olsun arkadaslara, bir ay icinde bile olsa borc/limit oraniniz biraz artsa bile 40-50 puanlik dusus olabiliyor. Tabi benim kredi yasim 2 yil yaklasik o yuzden dusus bu kadar drastic olmus da olabilir

@yuzi35 surucunun yasi/ehliyet yasi, aracin degeri ve yasanilan eyalete gore belirleniyor fiyatlar. Tabiki paket en onemli etken, sigorta kapsamlarina gore fiyatlaniyor.

Ve evet ABD'de gecirdigim yaklasik 2 yilin sonunda ilk defa trafikte polis tarafindan durdurulup trafik cezasi yedim. Gayet olaysiz ama ilk sefer oldugu icin heyecanli bir deneyimdi benim icin.

Oncelikle yukarida belirttigim durumu tekrarlayayim ABD'de 2 yil icinde toplam 25 bin mil yapmisim, hic polis cevirmesine girmemistim cunku gercekten de is trafige geldiginde insani olarak kurallara cok uyan birisiyim. Bence hepimizin de odevi bu. Trafikte nolur kendimizi dusunmeyelim, acele etmeyelim, kurallarin herkes icin oldugunu bir an icin bile unutmayalim. Neyse bu iki yillik seruvenimi omzumda bir badge gibi tasirken ve kendimle gurur duyarken nasil olduysa, ben de trafik kurali ihlal ettim dun.

Kayinpeder ve esimle NJ'de Point Pleasant'a gittik dun sahile. Donuste dondurma yemek icin bir yerde durmustuk. Cikisi yaptim minor yola, ana yola baglanacagim. minor yolda kavsakta durdum, stop isareti oldugunu dusunuyorum. ana yol da tek yon akiyor sadece, donus sadece sola.

Durduktan sonra sagima baktim gelen giden yok, ciktim yola. Ilerlemeye basladim ama sag seritte siyah bir SUV yolun ortasinda durmus onunde araba olmamasina ragmen hareket etmiyor. Allah allah dedim ne bekliyor bu, tam gectim bunu arkama yanasti isiklari acti. Ha dedim, milli olduk.

Ben en sol seritteydim. Yol tek yok oldugu icin sola sinyal verip emniyet seridine park ettim. Polis bey de arkama park etti.

Ilk is camimi indirdim (bunun dogru olup olmadigini su an bile bilmiyorum ama oyle yaptim o anda). Arabayi stop ettim. Hemen cuzdanimi, Registration'i ve Insurance'i onume koydum. Ellerimi direksiyona koydum ve beklemeye basladim.

Yaklasik bir dakika sonra arabasindan indi arkadas. Benim arabanin arkasinda iken telsizden plakamin ilk 3 basamayini soyledi arkadaslarina. Sonra yanima geldi. Iyi gunler Sir dedim.

Cok kibarca ilk soyledigi sey "iyi gunler, kamera da kayit aliyorum gorusmemizi" gibi bir sey soyleyip gogsundeki kamerayi gosterdi. Ok dedim.

"Sizi durdurmamin sebebi kirmizi isikta gectiniz" dedi. Ben uzuldum cok, kirmizi isikta gecmek buyuk suc, puani buyuk. Zaten olmamasi da gereken birsey. Ben gece saat 3'te bombos yolda kirmizi yansa bir allahin kulu olmasa yesili bekleyen adamim.

"Memur bey cok uzgunum, ben gercekten de farketmedim, o yolun stop sign yolu oldugunu dusunmustum" dedim.

"Hayir trafik lambali yol. Ben tam geciyordum ve sizin kirmizi isik cizgisinden daha ilerde durdugunuzu farkettim. Daha sonra durup bekledim ne yapacaksiniz diye ve sizde isik kirmizi iken sola dondunuz. Anliyorum o yolu stop sign olarak karistirmis olabilirsiniz ama trafikte cok dikkatli olmalisiniz" dedi.

Benim tabi hic itiraz edecegim bir pozisyon yok. Yapmisim bir eseklik, yasa ne soyluyorsa o. Peki memur bey cok uzgunum boyle bir hata oldugu icin dedim. Bana bir 3 dakika verin geri gelecegim dedi ve arabasina gitti bana cezayi yazmaya basladi.

Ben tabi o arada hemen google maps'e girdim street view'den caddeye baktim ve evet adam hakli orda trafik lambasi varmis. Bilenler bilir burda bazi lambalar gercekten de cok kotu bir sekilde yerlestiriliyor bazen farketmiyorsun bile. Neyse olan oldu, kirmizi isikta gecmisim.

Daha sonra polis bey geri geldi.

"Ideal bir driving record'un var. Belli ki bilerek degil hata ile gecmissin. Kirmizi isik cezasi yazmiyorum, "restricting passage" cezasi yaziyorum, bunun puani 0 ehliyete. Bir daha lutfen daha dikkatli ol" dedi. Sari ceza kagidini verdi.

Ben cok tesekkur ettim. Dikkatli sur dedi gitti.

Yani ben istemeden sanirim iyi hale dayanarak bejim cezami daha ufak bir ceza olarak gosterdi. Sanirim su kavsakta boyali alan ihlali ya da driveway'i kapama gibi birsey. Hic olmasza ehliyete puan cezasi olmayacak.

Boyle stressiz bir deneyim yasadim dun.

@pionerrUsa

PE, tabiatinda yetkinlik belgesidir. ABD'de muhendislik egitiminin standardindan sorumlu kurumun ve kendi yonetim bolgelerinde muhendislik uygulamalarini yoneten eyaletlerin kisiye verdikleri bir yetkinlik belgesidir.

Yani PE unvani alan bir kisi, ABD'de meslektaslari ile ayni sartlarda girdigi standart testi gecmis ve rustunu ispatlamis demektir.

Evet kullanim alani imza yetkisi gerektiren muhendislik dizaynlari ile sinirlidir. Sadece Insaat ile sinirlandirmak yanlis olacaktir. Elektrik, mekanik, kimyasal projelerin hazirlanmalarinda da yetkin muhendis imzasi gerekmektedir. Bu projeleri PE bir muhendis disinda kimse imzalayamaz. Kaldi ki, cogu durumda o eyalette PE lisansi almamis ama baska bir eyalette PE olan bir muhendis bile imzalayamaz.

Ise girmede istenmemesi ise direkt isin kendisi ile alakali. Ne tur bir is? Insaat uzerinden konusayim; eger pozisyon bir saha muhendisi pozisyonu ise evet PE lisansi pratikte zaten kullanilmayacaktir. Kaldi ki PE olabilmek icin zaten 4 sene deneyim gerekmekte ve bu deneyim bir PE altinda calisarak edinilmesi gerekmekte. 0-4 yil arasi tecrubede bir muhendisten zaten kimse PE lisansi beklemeyecektir.

Ama bir firma ise alim yaparken PE lisansi olan ve olmayan iki aday arasinda secim yaparken PE lisansina elbette bakar. Cunku PE lisansi adayin standartlari sagladiginin en onemli kanitlarindan birisi. Gecmesi kolay olmayan, muhendislik bilgilerini kullanmayi gerektiren ve ABET akredite ya da denk bir egitim almis olmayi gerektiren bir lisans bahsettigimiz.

Yani PE iki konuda artisi var. Ilki imza atmaniz gereken bir pozisyonda iseniz, zaten bir zorunluluk, artidan ziyade. Yani nasil araba kullanmak icin ehliyete ihtiyaciniz varsa, bir muhendislik projesine imza atabilmek icin de o eyalette PE olmaniz lazim. Bu duruma arti eksi bile degil, zorunluluk.

Ikincisi; daha deneyimsiz ya da imza atma yetkisi gerektirmeyen (satis muhendisi, Proje Muduru gibi operasyonel pozisyonlar ornegin) bir pozisyona basvuracaksaniz, isveren iki aday arasinda PE lisansi olani secmeye daha yatkin olacaktir cunku ortada karsilanmis bir standart var. Iscinin yaratacagi supriz daha az. Dahasi gerektigi durumda kullanilacak bir PE lisansi var. Ve dahasi bazi buyuk firmalara is yapan subcontractorlar icin o buyuk firma ihale sozlesmesinde PM PE olmalidir vs gibi sartlar koyabiliyor. PE bir muhendisin versalitesini arttiriyor bu kesin.

FE sinavina gelince aslinda yukaridakilerin aynisi. FE gecilmeden PE olunamiyor malum. FE sinavi da mezun olur olmaz hatta kolejin son senesinde bile alip gecilebildiginden deneyimsiz pozisyonlara bile muhendis aliminda isverenin karar vermesinde iki aday arasinda etkili olacaktir.

Yani ben bir isveren olsam, ayni sartlardaki iki aday arasindan EIT olani tercih ederim. Cunku oyle ya da boyle 6 saatlik bir sinava girmis ve gecmis. Oteki aday bunu yapmamis/yapamamis.

Kisacasi FE ya da PE, ise girmek icin olmazsa olmaz lisanslar degil giris ve belli pozisyonlarda ama kisiyi diger adaylar arasindan one cikaracaktir. Belli pozisyonlar icin ise bir zorunluluk.

En nihayetinde ehliyetsiz de araba kullanabilrisiniz ama taksi soforu olamazsiniz.

Kesin bir bilgi olarak herhangi bir ulkeden oturma izniniz oldugu durumda hangi ulkeye gittiginiz farketmeksizin harc pulu odemenize gerek yok.

Daha once cok sefer BAE oturum iznim varken Avrupa'ya cikislarimin hic birinde harc pulu odemedim. Sef cagirtacak kadar bile sorun olmadi.

Yani gittiginiz ulkenin oturum izniniz olan ulke olmasi zorunlulugu yok. Harc pulu odemiyorsunuz.

Dun Guney Jersey'de kurulan sandiklarda kullandim oyumu. Linden NJ tarafindan ulasmak yaklasik 1 saat 15 dakika surdu, Manhattan'in kesmekesini park cilesini dusununce cok cok daha mantikli Guney Jersey'e gitmek.

Dun asiri yagmurluydu buralar ona ragmen guzel bir katilim gordum saat 11 civari. Epey insan olmasina ragmen sira beklemiyorsun pek sanirim 6 tane sandik vardi. Islemler cok hizli yapiliyor. TC kimlik kartini verdim pasaport da yanimda olmasina ragmen TC kimlik karti yetti. Isminizi secmen kagidina elle dolduruyor sandik gorevlileri ve yanina imza atiyorsunuz, zarfi pusulalari veriyorlar kabine gidiyorsunuz ve oyunuzu veriyorsunuz.

Ben Goztepe formam ile gittim, sandikta gorevli iki arkadas Altayliymis zaten bir bes dakikasi futbol muhabbeti ile gecti, Guzel Izmir'in guzel insanlari her yerde hos sohbet.

Pusulalar cok buyuk, katlaya katlaya bir hal oluyorsun.

Oyumuzu kullandik, memleketlilerim ile guzel sohbet ettik. Sonra dedim donus yolunda Philadelphia'dan geceyim daha once hic ugramamistim. Guzel sehir, bazi bolgeleri baya baya ghetto, ama Rocky merdivenleri tarafi cok hos. Hemen yaninda nehir kenarinda guzel bir park var orda kopegi gezdirdik ama cok yagmurluydu Princeton uzerinden eve gectik. Arada Pat's da cheese steak yedik, bok gibiydi sirf abartma, ben NJ'de daha guzelini yiyorum valla.

Umarim Her Sey Cok Guzel Olur, vatanimiza hayirli olsun.

@kartalveat Tesekkur ederim cok. Artik 2.5 sene sonra PE sinavi var onu da verirsem tamamlamis olacagim.

@crazycells New York Baskonsoloslugu gorunmekte.