Bazi konularin iclerinde gectigini gordum. bilgim ve tecrubelerim dogrultusunda birseyler paylasayim istedim.
Gordugum kadariyla herkesin ilk yaptigi sey banka hesabi acip, yaninda getirdigi parayi o hesapta saklamak. Evet dogru yapiyorsunuz. Fakat banka secerken cok aceleci olmamak gerekiyor. Uzerinizde zaten ilk seferde gelirken getirebileceginiz meblag $10binden fazla olmuyor. adres sorununuzu cozene kadar esinizle paylasip uzerinizde tasiyabilirsiniz.
Adres sorununuzu cozdukten sonra, bulundugunuz eyaletteki erisebilirligi olan bankalari bulmaniz lazim. erisebilirlikten kastim, atm. bircok banka (ozellikle bofa,chase) kendi atmleri disindaki atmler kullanildiginda ucret kesiyor. birde kullandiginiz atm firmasinin kestigi ucret ile birlikte $10 a yakin bir meblag cebinizden cikabiliyor. Fakat bazi bankalar, hangi banka atmsini kullanirsaniz kullanin ucret almiyor. isimsiz atm kullansaniz bile. bunlardan bir tanesi PNC. baska alternatif olarak discover,capitalone gibi bankalarda anlasmali atm networku sayesinde ucretsiz hizmet sunuyorlar. internet sayfalarinda detayini gorebilirsiniz. gectigimiz gunlerde bofa nin yaptigi terbiyesizlik sonucu banka arayisina gectigimde dikkatimi ceken discover oldu. anlasmali networku sayesinde para cekimlerinde atm ucreti almiyor, hesabiniza para yatirmak icin bank subesine ihtiyaciniz yok. herhangi bir walmart dan hesabiniza para yatirabiliyorsunuz.
belki hesap acmadan once adres sorununu cozen kisiler bankalarin detaylarini arastirabilir.
baska bir konu ise, bankalar aylik servis ucreti aliyorlar. bunun onune gecmek icin ise, hesabinizda min $5.000 gunluk para bulundurmaniz gerekiyor veya direct deposit(aylik min limiti var) isleminiz olmasi lazim. direct deposit olayi, buyuk sirketlerin calisanlarinin maaslarini yatirmak icin kullandigi bir yontemdir. yani buyuk bir sirkette calisiyorsaniz, direct deposit yapiyorsalar, hesabinizda $5.000 buludurmaniz gerekmiyor. Uber,doordash, grabhub,instacart gibi firmalarin haftalik kazancinizi hesabiniza yatirmasi da direct deposit olarak geciyor. eger her ay bankanin istedigi min meblag direct deposit olarak bu sekilde hesabiniza gecerse, ucret odemiyorsunuz.
Overdraft olayina dikkat edin. banka hesabiniz $0 in altina dustugu durumda, banka sizden ucret aliyor. 1 cent bile dusse bu ucret sabittir. eger hesabinizin $0 in altina dustugunu gorurseniz, ayni gun sonuna kadar hesabi $0 uzerine cekerseniz ucret alinmiyor.
Kredi Karti: istemeyerekten yazsam da, cebinizde en az 1 tane bulundurmaniz gereken kart. ozellikle kredi skoru olusturmak icin ihtiyaciniz var. aslinda ilk defa kredi skoru yapacaklar icin secured credit card en mantikli secenek. cunku kredi skoru bu kartlarda, normal kredi kartina gore daha hizli olusuyor. ama acelem yok, normal kredi karti da aldim derseniz o zaman secured credit card i unutabilirsiniz. Kredi karti seciminde ilk onceligi aslinda faiz oranina verebilirsiniz. fakat bazi durumlarda faiz orani ikinci plana kalabilir.ornegin verdigi hizmetler. cash rewards, otel puani, ucus mili....vs. bu detaylari iyi inceleyerek uygun karti almanizi tavsiye ederim.
Ben sahsen size onerebilecegim kredi karti, Capital one venture kredi karti olacaktir. Bu kart, THY ile anlasmali oldugu icin kazandiginiz milleri birebir miles&smiles a aktarabiliyorsunuz. sadece thy degil diger bircok havayollariyla da anlasmali. her $1 harcamaya 1.25 mil veya kartin seviyesine gore x2 veriyor ki, butun aylik giderleriniz icin kullansaniz yillik rahat $12bin harcarsiniz. eger ucus mili olarak kullanmazsaniz, cash rewards olarak da cekebilirsiniz.
Kredi skoru: bankalara vermis oldugunuz guvenin skoru. bu skor ileride ev, araba, sahsi kredi alirken ihtiyaciniza yaracagi icin dikkat etmeniz gereken bir husustur. kredi skorunuz ne kadar yuksek olursa, bankalar size daha dusuk faiz ile kredi vereceklerdir. skoru gelistirme cok kolay degilken, dusurmek bir okadar kolaydir.
Oncelikle, magaza kartlarindan uzak durun. homedepot, bestbuy, kohls..vs. magazalarin kartlarini kesinlikle almayin. kredi notunuza yuksek etkisi var ve en ufak odeme kacirma durumunda puaninizi cok hizli sekilde dusuruyorlar.
1 tane kredi karti alin ve onu kullanin. surekli olarak borcunuzu $0 da tutun veya kredi kullaniminizi %10 un altinda tutun. bu size + puan getirecektir.
taksit ile araba alin.arabaya pesin odeyecek paraniz olsa bile bankadan araba kredisi alin. duzenli oldeme olacagi icin kredi skorunuz yukselecektir.
kredi karti, gelir bilginizi guncel tutun. bu bilgiyi guncel tutmak kredi limitinizin artmasina yardimci olacaktir.
kredi limit arttirim talebi yapmayin.
kredi karti hesabi kapatma yapmayin.
1 yil icinde 1 den fazla kredi karti basvurusu yapmayin.
bunlar size eksi not olarak yansir.
ilk actiginiz kredi kartini hicbir zaman kapatmayin. acik dursun. kredi hesap yasi ne kadar uzun olursa o kadar skorunuz artar.
esinize de kredi karti cikarttiysaniz, o hesaba kendinizi authorized yapin. yani ek kart cikartin. boylece onun kredi karti limiti de sizin kredi limitinize eklenmis olacagi icin size + puan getirir. ama erisiminizin oldugu hesap borcu olursa size eksi puan getirecektir.
saglik faturalarini odemeye calisin. collection a duserse, collection agency kredi burolarina rapor edebilir.
Saving hesabi: amerikalilar bu hesabi, ev alma planlari yapmaya basladiklarinda kullaniyorlar. duzenli olarak oraya para aktarip, sonra o parayi pesinat olarak alacaklari eve yatirirlar. ev kredisi veren firmalarda bunu gordugu icin paranin kaynaginin guvenli oldugunu gorurler. bu hesapta, cok kucuk bir oranda mevduat faizi alirsiniz. fakat, yil sonunda vergi beyaninda kazandiginiz faizi gosterip vergisini verirsiniz. acikcasi ilgimi cekmeyen bir hesap turu. herhangi bir alt limit gereksinimi yoktur.
CD - certificate of deposit: bu hesap da ayni saving hesabi gibi calisir. para yatirirsiniz ve banka size mevduat faizi oder. En buyuk farki ise, CD hesaplarini acmak icin min meblag gereksiniminin olmasi. paranizi bu hesaba 1 yil baglayip da yil sonunda 5% almak mantikli geliyorsa dusunebilirsiniz. kullanmayacaginiz bir meblag icin dusunulebilinir.
IRA : bu hesabi acmak icin, herhangi bir banka veya finans kurulusunu kullanabilirsiniz. hesaba her ay sabit bir para yatirirsiniz ve 60 yasina kadar bu para fon ve borsada degerlendirilir. 60 yas oncesi cekerseniz kesinti olur, sonrasinda ise kesinti olmadan erisebilirsiniz. Turkiyedeki bireysel emeklilik sistemi. sisteme yillik sokabileceginiz paranin limiti IRS tarafindan belirleniyor. yani kar topu misali. ilk basta buyuk meblag ile girilirse, para daha hizli buyumeye basliyor.
401K : bu yatirim hesabi, IRA in, sirketler icin olan versiyonudur. Fakat bundaki guzel kisim, sirket de aylik belirli miktarda parayi bu hesaba yatiriyor ve emekliliginiz icin destek oluyor. benefit programi olan sirketlerde bu hesabi mutlaka degerlendirmeye alin. sirketten ciksaniz bile baska bir sirkete gittiginizde o sirketin planina, hesabinizdaki parayi aktarabiliyorsunuz ve buyumeye devam ediyor.
529 plan: bu hesap belli basli eyaletlerde acilabiliniyor ve halk arasindaki adi, egitim yatirim hesabi. cocugunuz veya cocuklariniz icin ayri ayri hesaplar acabilir ve bu hesaba her ay sabit belirlediginiz miktarda para yatirirsiniz. cocuk universite cagina geldiginde bu parayi okul harcamasina kullanabilir. para vergisiz olarak hesapta buyuyor ve sadece egitim icin harcanmasina izin veriliyor. eger cocugunuz universite okumazsa, herhangi bir egitim icinde bu hesaptaki parayi kullanabiliyor. eger cocugunuz egitim icin bu parayi harcamazsa, baska cocugunuz varsa parayi diger cocugunuza akarip onun egitimi icin kullanabiliyorsunuz. eger hesaptaki para egitim icin kullanilmazsa, ucret kesinti sonrasinda cekilebilinir veya belirli meblaga kadar baska yatirim hesaplarina aktarilabilinir.
ETF ve Borsa: kisa veya uzun vadede paraniza para katabileeginiz riski cok yuksek yatirim aracidir. eger borsadan anliyorsaniz ve riske girecek paraniz varsa; Etrade, robinhood, vanguard ..vs. aracilardan hesap acip islem yapabilirsiniz. Fakat belirtmek istedigim bir nokta var. 1 hafta icinde cok fazla islem yapip, islem limitine takilirsaniz, sizden yuksek meblagda para hesaba yatirip pattern day trader hesabi acmaniz istenecektir. aksi taktirde hesabini kapatilabilinir veya dondurulabilinir.